Са́хар ’цукар’ (Бяльк., Сл. ПЗБ), ’строгі, суровы, сварлівы муж’ (Нас.). Ст.-бел. сахаръ ’тс’ (Булыка, Запазыч., 294). Рус. са́хар, укр. са́хар(ь), ст.-рус. сахаръ (Кірыла Тураўскі, Афанасій Нікіцін і інш.). З грэч. σάκχαρο ад палі sakkharā, ст.-інд. çárkarā ’гравій, галька, пясок; цукар-пясок’ (гл. Праабражэнскі, 2, 254; Фасмер, 3, 567 з іншай літаратурай). Сучаснае беларускае са́хар, відаць, новае запазычанне з рус., прынамсі аўтары Сл. ПЗБ (4, 376) параўноўваюць з рускім са́хар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стуго́р ‘вялікая куча’: stuhór sʼena, sałomy (паст., Балто-слав. сб.), стугу́р ‘стог, стажок, горка’ (лаг., Гіл.; в.-дзв., Сл. ПЗБ), ‘кусок хлеба’ (віц., Нар. лекс.). Грынавяцкене і інш. (Балто-слав. сб., 389), параўноўваюць з літ. stùguras ‘слуп’, відаць, у значэнні ‘слуп, вакол якога складваецца стог’. Не выключана славянскае паходжанне слова, параўн. н.-луж. sćěgor ‘мачта’, на падставе якога рэканструюецца прасл. дыял. *stegorъ, суадноснае з літ. stãgaras, stegorỹs ‘сухое сцябло, ствол’ (Трубачоў, Труды, 1, 777).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тро́мкаць 1 ‘іграць на шчыпковым музычным інструменце’, ‘гаварыць неразборліва’, ‘няўмела іграць’ (ТСБМ, Янк. 3., Рагаўц.), тро́мкаты ‘тс’ (Клім., Сл. Брэс.), тры́мкаць ‘тс’ (Сцяц. Сл.). Гукапераймальнае ўтварэнне: trom‑trom ‘гук пры нацягванні струн у скрыпцы’ (ваўк., Федар. 4), параўн. укр. дыял. тромкат ‘каркаць’, тром ‘крык крумкача’ (Ніканч. Єндем.), польск. trom (прыспеў) і інш. (Фасмер, 4, 98; ЕСУМ, 5, 648).
Тро́мкаць 2 (трёмкыць) ‘есці з апетытам, паспешліва’ (слаўг., Нар. словатв.). Гукаперайманне, магчыма, пераноснае ўжыванне папярэдняга слова, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
атле́тыка
(гр. athletike (techne) = спартыўнае (майстэрства))
сістэма спартыўных практыкаванняў, якія развіваюць сілу, спрыт, вынослівасць;
лёгкая а. — бег, хадзьба, скачкі, кіданне кап’я, дыска, штурханне ядра і інш.;
цяжкая а. — бокс, барацьба, падняцце штангі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
рэквізі́т
(лац. requisitus = неабходны)
1) сукупнасць сапраўдных або бутафорскіх прадметаў, якія выкарыстоўваюцца ў тэатральнай пастаноўцы;
2) неабходны элемент у афармленні дакумента (месца, дата выдачы, подпісы і інш.), без чаго дакумент лічыцца несапраўдным.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
аспіра́тар
(ад лац. aspirare = дзьмуць, выдыхаць)
1) прыбор, з дапамогай якога бяруць пробы паветра, газу, каб вызначыць іх хімічны састаў, запыленасць і інш.;
2) апарат для аспірацыі 1;
3) прыбор для аспірацыі 2.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гідро́ліз
(ад гідра- + -ліз)
рэакцыя абменнага ўзаемадзеяння паміж вадой і іншымі злучэннямі; мае вялікае значэнне ў страваванні і ў працэсах унутрыклетачнага абмену; выкарыстоўваецца ў хімічнай прамысловасці, у вытворчасці палімераў, мыла, гліцэрыны і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гранулёма
(ад лац. granulum = зярнятка + -ома)
запаленчае разрастанне тканкі ў чалавека і жывёл пры розных інфекцыйных хваробах (напр. туберкулёзе, сіфілісе), а таксама калі ў арганізм трапляюць іншародныя целы (асколкі снарада, кулі і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дэйтапла́зма
(ад гр. deuteros = другі + plasma = вылепленае, аформленае)
пажыўныя рэчывы (ліпіды, бялкі і інш.), якія змяшчаюцца ў яйцаклетцы жывёл і чалавека ў выглядзе зерняў або пласцінак, што часам зліваюцца ў суцэльную жаўтковую масу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
індыка́н
(ад лац. indicus = індыйскі)
1) рэчыва, якое змяшчаецца ў некаторых раслінах (індыгаферы і інш.) і служыць для вырабу сіняй фарбы індыга;
2) рэчыва, якое ўтвараецца ў арганізме жывёл з прадуктаў распаду бялку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)