1.закім-чым. Кінуцца наўздагон з намерам дагнаць. Пагнацца за машынай. Пагнацца за злодзеем. □ Саўка напэўна ўцёк бы, калі б за ім не пагналіся разам з гаспадарамі сабакі.Колас.
2.зачым. Пачаць дамагацца чаго‑н. (з адценнем асуджэння). Пагнацца за славай. □ [Дзіміна:] — Пагналіся за эканоміяй і, мусіць, нечага не дагледзелі.Карпаў.//закім-чым, накаго-што. Паквапіцца на каго‑, што‑н., спакусіцца кім‑, чым‑н. Пагнацца на багацце. □ Усім узяў [Юзік]: і розумам, і ростам, і прыгажосцю. Не дзіўна, што і Люба пагналася за ім.Васілевіч.
•••
Пагнацца за двума зайцамі — старацца зрабіць дзве розныя работы адначасова.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Fáhne
f -, -n
1) сцяг, штанда́р
mit flíegenden ~n — з разго́рнутымі сцяга́мі
éine ~ áufpflanzen [híssen] — узня́ць сцяг
die ~ sénken — апусці́ць [спусці́ць] сцяг
zu den ~n éilen — стаць пад знамёны
2) флю́гер
3) палігр. гра́нка
4) хвост (паляўнічага сабакі)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
howl
[haʊl]1.
v.i.
1) выць, завыва́ць (пра саба́к, ваўко́ў, ве́цер)
2) крыча́ць; раўсьці́(са зло́сьці)
to howl down — заглушы́ць (кры́кам і гд)
We howled with laughter — Мы рагата́лі
2.
n.
1) выцьцё, скавыта́ньне n. (саба́кі, ве́тру)
2) крык -у m.
howl of laughter — ро́гат -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
нюх (род. ню́ху) м.
1. обоня́ние ср.; (о животных — ещё) нюх; чутьё ср.;
у саба́кі до́бры н. — у соба́ки хоро́ший нюх (хоро́шее чутьё);
2.перен., разг. чутьё ср., нюх;
◊ ні за н. таба́кі — ни за поню́шку табаку́;
на (адзі́н) н. — на (одну́) поню́шку;
саба́чы н. — соба́чий нюх
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Барбо́с (БРС). Рус.барбо́с, укр.барбо́с. Не вельмі яснае слова. Праўдападобнай з’яўляецца думка, што яно было занесена ў Расію праз прыгодніцкія раманы (у якіх, у прыватнасці, выступае ісп. разбойнік Barbosa, літаральна ’барадаты’: Борбос, Барбосс, Барбос; Фран Барбоса, разбойник гишпанский > ’злосны чалавек’ > ’злосны сабака’). Аб такой магчымасці сведчыць і іншая назва сабакі — рус.Полка́н (< італ.Pulicane, пачвара ў прыгодніцкім рамане «Buovo d’ Antona»). Кіпарскі, ZfslPh, 27, 32–34; Штрыдтэр, ZfslPh, 28, 72–75; Унбегаун, ZfslPh, 28, 58–72. Іншая версія: запазычанне з цюрк. моў. Раней аб гэтай магчымасці Кузеля-Чайкоўскі, Словар, 37 (< тат.); цяпер падрабязна Райзензон (пісьм.). Не пераконвае Шанскі, 1, Б, 42, які бачыць тут утварэнне ад дзеяслова тыпу ўкр.барабо́сити ’балбатаць і да т. п.’
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ке́бка ’пячурка ў печы’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. укр.кабиця ’круглая яма пад ганчарнай печчу, летняя кухня’, рус.кабица ’летняя кухня, будка сабакі, логава зайца’. Укр.ков‑ биця ’наглыбленне для попелу ў печы’, кобиця ’паглыбленне пад прыпечкам’. Украінскае слова не мае надзейнай этымалогіі. Запазычанне з тур.kabig ’вялікі кол’ неверагодна па значэнню, са шв. kabyss ’камбуз’ — па гісторыка-культурных прычынах (гл. ЕСУМ, 2, 332, 481). Бел.кебка ў гэтых этымалогіях не ўлічваецца. Існуе, аднак, рус.кибитка ў значэнні ’цагляны каркас рускай печы, у якую складаюць гаршкі пасля абпалу’. Апошняе значэнне супадае з першым значэннем укр.кабиця. Адсюль можна меркаваць, што крыніцай разглядаем!^ слоў і рус.кибитка была тая ж цюркская лексема ki‑ bił, käbii ’будка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́зу́р1 ’від танца’ (Інстр. III) запазычана з польск.mazur(ek) ’мазурскі танец’, таксама як і ўкр.мазу́р. У рус. і чэш. мовах мазурка, mazurka — ж. р., як полька, венгерка (Фасмер, 2, 558; Махэк₂, 356). У сучасных бел. гаворках таксама мазу́рка (з рус.), параўн. ваўк.мазурка ’тс’ (Сл. ПЗБ). Значэнне ’чарнарус’ (Нас.) — да ма́зу́р ’паляк паўн.-усх. Польшчы’ < польск.mazia ’балота’.
Ма́зур2 ’з запэцканым тварам, брудны’, ’смуглы’ (Нас., Шат.) і мазура́ка ’мурза, неахайны’ (Нікан.) утвораны пры дапамозе суф. ‑ур (з экспрэсіяй зніжанасці), ‑ур‑ака ад мазаць (гл.) (Сцяцко, Афікс. наз., 70). У іншых слав. мовах аналагічна: укр.замазу́ра, замазуха, в.-луж.mazuch, рус.мазу́рина ’пляма іншага колеру на поўсці ў сабакі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стэп ‘бязлесная раўніна, пусташ’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., ТС), сцеп (сьцеп, степ) ‘тс’ (ТС, Бяльк., Косіч). Параўн. укр.степ, рус.степь. Мяркуецца, што з’яўляецца метафарычным пераносам у геаграфічную тэрміналогію анатамічнага тэрміна прасл.*stьpь ‘хрыбет, спіна (у жывёл)’, параўн. рус.степь ‘хрыбет, спіна (у быка, каровы, каня, сабакі)’, гл. Мяркулава, Этимология–1968, 86–91), харв.stȃpi ‘свіныя лапаткі’, stȇpi ‘кавалак свінога мяса з лапаткамі’ (Борысь, Etymologie, 407–408), утворанага з дапамогай суф. ‑ь (< ‑ĭ‑) ад асновы, засведчанай у літ.stìpti ‘затрымлівацца, марудзіць; цапянець’, stiprùs ‘моцны, цвёрды’, лат.stipt ‘рабіцца цвёрдым’, лац.stipes ‘пень, калода’ (< і.-е.ste̯ip‑, stip‑). Іншыя версіі гл. Фасмер, 3, 755–756; ЕСУМ, 5, 409. Беларускае слова, відаць, з украінскай і/ці рускай моў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
remember
[rɪˈmembər]
v.
1) па́мятаць
2) прыпаміна́ць
3) мець па́мяць
Dogs remember — Саба́кі ма́юць па́мяць
4) перадава́ць прывіта́ньні
Remember me to your father — Перада́йце прывіта́ньні ад мяне́ ва́шаму ба́цьку
5) пакіда́ць што-н. у спа́дчыну
Grandfather remembered us all in his will — Дзяду́ля ўспо́мніў усі́х нас у сваім тэстамэ́нце
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
паду́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Рмн. ‑шак; ж.
1. Пасцельная рэч — напханы пухам, пер’ем, сенам і пад. мяшок (звычайна чатырохвугольны), які падкладваюць пад галаву. Люба прачнулася, прыжмурыўшыся, паглядзела на вокны, пазяхнула і зноў навалілася тварам у цёплую падушку.Шамякін.Пачуўшы брэх сабакі, .. [Ігнат] падняў з падушкі галаву і прыслухаўся.Капыловіч.// Што‑н. мяккае, пухкае. Гэта тр[а]сянка, відаць, каторы год пласт за пластам адкладвалася і ўтварыла цэлую падушку.Лобан.
2.Спец. Назва падкладак у аснове механізмаў, збудаваннаў, якія змякчаюць штуршкі, гасяць вібрацыю, засцерагаюць ад ціску, а рання. Падушка падмурка.
•••
Кіслародная падушка — медыцынскі прыбор для ўдыхання кіслароду.