кра́тацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм.
1. Рухацца, варушыцца. Ледзь-ледзь краталася толькі бляшанае лісце асін. Броўка. На левай вудзе кратаўся паплавок. Ваданосаў.
2. перан. Абуджацца, узнікаць (пра пачуцці, думкі і пад.). [Стараста] быў узбуджаны і ўсхваляваны, але гэта ўсё не дасягала глыбіні душы, і недзе ў схаваным кутку краталася радасць. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паспагада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каму-чаму і без дап.
Выказаць спагаду каму‑, чаму‑н. Хлопчыку вельмі захацелася, каб яго хоць хто пашкадаваў, паспагадаў яму. Сабаленка. [Чыкілевіч:] — Прыйшоў да чалавека ў хату, пагаварыць, паспагадаць, а ён, Мікіта, .. гоніць мяне з хаты! Колас. [Дзяніс] нічыю радасць не раздзеліць, чужому гору не паспагадае. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
téilhaben
аддз. vi (an D)
1) удзе́льнічаць, браць [прыма́ць] удзе́л (у прыбытках і г.д.); быць удзе́льнікам [па́йшчыкам] (акцыянернага таварыства)
2) падзяля́ць (радасць)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
уце́ха, ‑і, ДМ уцесе, ж.
1. Радасць, забава. Уцехі лепшай не згадаць малому: Кусалі яблыкі на дзве шчакі, Тапталі залацістую салому, Гарохавыя лушчылі стручкі. Гаўрусёў. // Задавальненне. Абудзіўшыся ўранку ад штуршка, Васіль убачыў над сабою Яўхіма Карча, які, мусіць, вяртаўся з начной уцехі. Мележ. [Усцін Тарасавіч:] Не таіся, было, што ты балюча крыўдзіў жанчын, браў ад іх толькі кароткія ўцехі. Марціновіч. // Той, хто (або тое, што) з’яўляецца крыніцай, прадметам задавальнення, радасці. Гэта, у школу праводзячы сына, Ад глыбінь усяго пачуцця Шэпча маці ўцесе адзінай: — Мір табе, дарагое дзіця! Глебка. — Сад быў яго [Захарыя] уцехай, крыніцай ягоных радасцей, месцам адпачынку. Самуйлёнак.
2. Той, хто (або тое, што) прыносіць радасць, задавальненне. [Жанчына:] — Толькі ў працы і знаходзіш уцеху. Шамякін. Вышамірскаму асталася адна ўцеха — успаміны. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
joy [dʒɔɪ] n.
1. ра́дасць; асало́да;
jump for/with joy скака́ць ад ра́дасці
2. : no joy BrE, infml не шанцу́е; дарэ́мна;
I tried to get in touch with him but I didn’t have any joy. Я спрабаваў звязацца з ім, але дарэмна.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ah [ɑ:] interj. (перадае здзіўленне, радасць, захапленне, нязгоду, боль і іншыя пачуцці) ай, о, вой, вось;
Ah, there you are. Вось і ты;
Ah, this wine is good. О, гэта добрае віно;
Ah! I hurt my foot. Вой! Я выцяў нагу.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
не́ба, -а, мн. нябёсы, нябёс і нябёсаў, н.
Уся бачная над Зямлёй прастора ў форме купала.
На небе.
◊
Быць на сёмым небе — перажываць, адчуваць вялікую радасць.
Пад адкрытым небам — не ў памяшканні.
Трапіць пальцам у неба (разм., жарт.) — сказаць што-н. неўпапад, недарэчы.
Узнесці да неба — непамерна расхваліць каго-, што-н.
Як гром з яснага неба — раптоўна, зусім нечакана.
Як з неба зваліўся (разм.) —
1) нечакана з’явіўся; раптоўна здарыўся;
2) не разумее таго, што адбываецца навокал.
Як неба і зямля — нічога падобнага, поўная процілегласць.
|| прым. нябе́сны, -ая, -ае.
Н. купал.
Нябесная вышыня.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дзялі́ць, дзялю́, дзе́ліш, дзе́ліць; дзе́лены; незак.
1. каго-што. Падзяляць на часткі, размяжоўваць.
Д. маёмасць.
Д. на порцыі.
Д. вучняў на групы.
2. што на што. Рабіць арыфметычнае дзеянне дзялення.
Д. адзін лік на другі.
3. што з кім. Аддаваць каму-н. частку чаго-н. свайго для сумеснага карыстання.
Таварышы дзялілі ўсё папалам.
Д. хлеб і соль.
4. перан., што з кім. Перажываць што-н. разам з кім-н.
Д. радасць і гора.
|| зак. падзялі́ць, -дзялю́, -дзе́ліш, -дзе́ліць і раздзялі́ць, -дзялю́, -дзе́ліш, -дзе́ліць; -дзе́лены.
|| наз. дзяле́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ахапі́ць, ахаплю́, ахо́піш, ахо́піць; ахо́плены; зак., каго-што.
1. Тое, што і абхапіць.
2. перан. Зайсці з флангаў і акружыць праціўніка.
А. флангі праціўніка.
3. Успрыняць цалкам (што-н. вялікае).
А. позіркам рачную даліну.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Авалодаць з нястрымнай сілай (пра пачуцці, стан).
Радасць ахапіла душу.
5. Уключыць у кола дзеяння, уплыву.
А. насельніцтва падпіскай на газеты.
6. Абдаць чым-н., пранізаць.
Мяне ахапіла холадам.
◊
Як вокам ахапіць (разм.) — колькі можна ўбачыць.
|| незак. ахо́пліваць, -аю, -аеш, -ае і ахапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. ахо́п, -у, м.
|| прым. ахо́пны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
овладе́ть сов.
1. авало́даць;
овладе́ть кре́постью авало́даць крэ́пасцю;
овладе́ть тео́рией пилоти́рования авало́даць тэо́рыяй пілатава́ння;
2. (охватить) ахапі́ць, апанава́ць (каго, што);
ра́дость овладе́ла мно́ю ра́дасць ахапі́ла (апанава́ла) мяне́;
◊
овладе́ть собо́й авало́даць сабо́й.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)