◎ Прадаля́ты (мн. л. продоляты) ’затрымка; зацяжка’ (Нас.). Няясна. Паводле заўвагі Насовіча (там жа), запазычана з польскай мовы. Відаць, з do lata ’да лета’, пры атрыманні пазыкі “да лета”, да будучага ўраджаю. Гл. пра; значэнне ’адгадванне на будучы час’ таксама ў упрадаяяты (впродоляты) ’тс’ (Нас.). Цвяткоў (Запіскі, 53) лічыць слова паланізмам, але адзначае, што ў польскай мове яму няма адпаведніка. Ён выводзіць яго з польск. lato ’лета; год’ і прыставак (прыназоўнікаў) праўда‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зазна́йка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑знайцы, Т ‑знайкай, ж.; Р мн. ‑знаек.
Той, хто зазнаецца. Дзяўчына як дзяўчына. Праўда, не выскачка, не зазнайка. Гроднеў. Хацелася плаўненька пусціць [трактар] у ход, паказаць гэтаму зялёнаму зазнайку [Бадытчыку], што і мы не лыкам шытыя. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кручкатво́рства, ‑а, н.
Неадабр. Наўмыснае выкарыстанне ўсякіх дробязей, фармальнасцей для зацягвання, заблытвання судовых і адміністрацыйных спраў з карыслівай мэтай. — Хто б ён ні быў і чым бы ён ні кіраваўся, а ён чалавек небяспечны, крамольнік, гэта ясна, прайдоха, не пазбаўлены юрыдычнага кручкатворства, праўда, наіўнага. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накаса́цца, ‑аецца; зак.
Разм. Не ў час або нечакана з’явіцца, сустрэцца каму‑н.; надарыцца. Бяда накасалася. □ Раптам Яўген Іванавіч падхапіўся з крэсла, рукою памацаў скронь. І трэба ж якраз накасацца начальніку цэха Кісялёву са сваімі праблемамі. Мыслівец. [Дзядок:] — Ці праўда гэта, ці мо сон накасаўся! Лукша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
несправядлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Які адступаецца ад справядлівасці, парушае справядлівасць. Заўсёды ў расказах дзеда перамагала праўда над крыўдай, справядлівы чалавек над несправядлівым. Паслядовіч. // Які супярэчыць справядлівасці, не адпавядае патрабаванням справядлівасці. Несправядлівы лад. □ Свой лёс жалеза праклінае І тых, што выкулі з яго Вайны несправядлівай джала. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нязру́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Пазбаўлены зручнасці ў карыстанні; дрэнна прыстасаваны для чаго‑н. Пад зямлёй праход нязручны, вузкі Выглядае просекай лясной. Аўрамчык. [Сцяпан:] — У.. [гаспадара явачнай кватэры], і праўда, куча дзяцей. Месца для шапірографа нязручнае. Арабей.
2. Які не садзейнічае поспеху, непрыдатны для дасягнення жаданых вынікаў. Нязручны момант.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
racja
racj|a
ж.
1. праўда, рацыя;
masz ~ę — твая праўда; маеш рацыю;
nie masz ~i — ты не маеш рацыі; ты памыляешся;
przyznać komu ~ę — прызнаць чыю праўду (слушнасць);
2. часцей мн.
~e — аргумент;
przytoczyć swoje ~e — прывесці свае аргументы;
3. прычына; падстава; рэзон;
nie bez ~i — не без падставы; небеспадстаўна; цалкам рэзонна;
4. порцыя; рацыён;
dzienna ~a — сутачны рацыён;
~a stanu — інтарэсы дзяржавы; дзяржаўныя інтарэсы;
z jakiej ~i? — з якой ласкі?; дзеля чаго?;
z ~i czego — на падставе чаго; у выніку (з прычыны) чаго;
(święta) ~a! разм. (святая) праўда!;
co ~a, to ~a — што праўда, то праўда;
bez dania ~i — без дай прычыны
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
соверше́нныйI
1. (обладающий совершенством) даскана́лы;
2. (полный, несомненный, окончательный) по́ўны, канчатко́вы; (абсолютный) абсалю́тны;
соверше́нная пра́вда абсалю́тная пра́ўда;
соверше́нное число́ мат. по́ўны лік;
соверше́нные лета́ ста́лыя гады́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
су́щий
1. (существующий) уст. і́сны;
2. перен., разг. сапра́ўдны, чы́сты, адзі́н;
э́то су́щий пустя́к гэ́та чы́стае (адно́) глу́пства;
су́щая пра́вда чы́стая пра́ўда;
су́щий чёрт разг. сапра́ўдны чорт;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
téilweise
1.
a частко́вы
2.
adv
1) ча́сткамі; па ча́стках
2) частко́ва
~ hast du Recht — частко́ва твая́ пра́ўда, частко́ва ты ма́еш ра́цыю
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)