папаглядзе́ць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.
Разм. Глядзець доўга, неаднаразова. Калі ён у гэтыя хвіліны прыйшоў, то няхай пачакае, няхай патрывожыцца, як яна, папаглядзіць ва ўсе бакі. Кулакоўскі. Мікульскі помніў у гэтым месцы карту на памяць. Столькі папаглядзелі ў яе, як намячалася аперацыя! Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хаці́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Памянш. да хаціна; невялікая несамавітая хаціна, хата. Старая Дар’я пакінула маладому Ігнату ў спадчыну дзве дзесяціны нікудышнай зямлі ды хацінку ў два акенцы. Шашкоў. Урэзалася ў маю памяць малюсенькая, нібы труна, хацінка Ніканорыхі. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чалавеказна́ўства, ‑а, н.
Кніжн. Вывучэнне, веданне псіхалогіі чалавека, усёй сукупнасці адносін яго да навакольнага свету. Велізарную культуру чалавеказнаўства і чалавекалюбства, сабраную ў класічнай літаратуры, — гэтую гуманістычную памяць чалавецтва аб самім сабе бярэ К. Чорны ў саюзнікі супроць фашысцкага здзічэння і азвярэння. Адамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пацеміць ’заўважыць, прыкмеціць здалёку’ (Яруш.). У выніку семантычнага пераносу ў дзеяслова цяміць ’разумець’. Як і рус. тямить ’тс’, тям ’розум, памяць’, а таксама ўкр. тямити ’кеміць’ пад уплывам кеміць ’тс’. Гараеў (383); Петарсан (Аг. Arm. St., 136); Фасмер (4, 141) лічаць роднаснымі да ўсх.-слав. лексем ст.-грэч. τημελέω ’клапачуся, ахоўваю’, τημελής ’дбайны, руплівы*
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
урэ́зацца, -э́жуся, -э́жашся, -э́жацца; -э́жся; зак., у што.
1. Уваткнуцца, укліні́цца ў што-н. вузкім, вострым.
Човен урэзаўся ў пясчаны бераг.
Лес клінам урэзаўся ў поле (перан.).
2. перан. Імкліва ўварвацца ўнутр чаго-н.
Конніца ўрэзалася ў варожыя рады.
3. перан. Запомніцца моцна і адразу.
У. ў памяць.
4. перан. З разгону сутыкнуцца з чым-н. (разм.).
Машына ўрэзалася ў слуп.
|| незак. ураза́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і урэ́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Пэ́йсах ’яўрэйскае свята Праснакоў’ (Нас.), ’рэлігійнае свята ў яўрэяў (Вялікдзень)’ (Скарбы), пэйсахо́ўка ’спецыяльны гатунак гарэлкі, якую яўрэі пілі ў час сваіх святаў’ (Нас., Скарбы), пэйсахо́вы ’звязаны са святам’ (Нас.); укр. пе́йсах ’яўрэйскае свята’. Ад ст.-яўр. pasáh < арам. pasah ’праходжанне’, адно са старажытнаяўрэйскіх святаў у памяць аб зыходзе яўрэяў з Егіпту (Праабражэнскі, 2, 26; БЕР, 5, 88).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
embed
[ɪmˈbed]
v. (-dd-)
1) садзі́ць у гра́дку (расьлі́ну)
2) утыка́ць, уса́джваць, укараня́ць
embedded in rock — укарэ́нены ў ска́лу
3) мо́цна ўрэ́звацца (у па́мяць)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
мемуа́ры
(фр. mémoires, ад лац. memoria = памяць)
літаратурны твор у форме ўспамінаў аб людзях і падзеях, сучаснікам або ўдзельнікам якіх быў аўтар.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
успомніцца, прыпомніцца, успамянуцца, прыгадацца, згадацца; ажыць, уваскрэснуць (перан.) □ прыйсці на памяць, узбегчы на памяць, ажыць у памяці, паўстаць у памяці, прайсці ў памяці, усплысці ў памяці, усплысці на памяць, выплысці з памяці, усплысці на думку
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
жэто́н, ‑а, м.
1. Металічны знак, які паказвае на прыналежнасць да якой‑н. арганізацыі ці таварыства або выдаецца на памяць аб якой‑н. падзеі. Залаты жэтон.
2. Значок, часцей у форме металічнага кружка, які дае права на атрыманне чаго‑н. Жэтон на алей. Жэтон на сок.
[Фр. jeton.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)