ску́пчыцца

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. - ску́пчымся
2-я ас. - ску́пчыцеся
3-я ас. ску́пчыцца ску́пчацца
Прошлы час
м. ску́пчыўся ску́пчыліся
ж. ску́пчылася
н. ску́пчылася
Загадны лад
2-я ас. - ску́пчыцеся
Дзеепрыслоўе
прош. час ску́пчыўшыся

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

стаўпля́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. - стаўпля́емся
2-я ас. - стаўпля́ецеся
3-я ас. стаўпля́ецца стаўпля́юцца
Прошлы час
м. стаўпля́ўся стаўпля́ліся
ж. стаўпля́лася
н. стаўпля́лася
Загадны лад
2-я ас. - стаўпля́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час стаўпля́ючыся

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

урэчаі́сніцца

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. - -
2-я ас. - -
3-я ас. урэчаі́сніцца урэчаі́сняцца
Прошлы час
м. урэчаі́сніўся урэчаі́сніліся
ж. урэчаі́снілася
н. урэчаі́снілася
Загадны лад
2-я ас. урэчаі́сніся урэчаі́сніцеся
Дзеепрыслоўе
прош. час урэчаі́сніўшыся

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

цямры́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. цямру́ цямры́м
2-я ас. цямры́ш цемрыце́
3-я ас. цямры́ць цямра́ць
Прошлы час
м. цямры́ў цямры́лі
ж. цямры́ла
н. цямры́ла
Загадны лад
2-я ас. цямры́ цямры́це

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

шчымі́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. шчымлю́ся шчы́мімся
2-я ас. шчы́мішся шчы́міцеся
3-я ас. шчы́міцца шчы́мяцца
Прошлы час
м. шчымі́ўся шчымі́ліся
ж. шчымі́лася
н. шчымі́лася
Загадны лад
2-я ас. шчымі́ся шчымі́цеся

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

tryb, ~u

м.

1. парадак, звычай; лад;

prowadzić spokojny tryb życia — весці спакойны лад жыцця; весці спакойнае жыццё;

wszystko idzie zwykłym ~em — усё ідзе сваёй чаргой;

tryb życia — спосаб (лад) жыцця;

siedzący tryb życia — сядзячы лад жыцця;

tryb postępowania — парадак дзеянняў;

2. грам. лад;

tryb rozkazujący — загадны лад;

tryb oznajmujący — абвесны лад;

3. муз. лад;

4. тэх. шасцярня, зубчастая перадача;

~y maszyny — шасцярні машыны;

wziąć kogo w ~y — трымаць каго ў руках

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

няха́й, часціца і злучнік.

1. часціца. У спалучэнні з дзеясл. 3 асобы адз. і мн. ліку цяпер. і буд. простага часу абвеснага ладу ўтварае загадны лад са значэннем: а) загаду, пабуджэння, неабходнасці. — Перадай пракурору, няхай пачакае — вызвалюся, паедзем разам глядзець. Карпаў. А ён адказваў мне: — Няхай Стаяць [курганы] на страх варожай сіле. Кірэенка; б) дазволу, згоды, уступкі. — А мы.. [крыніцы] выпусцім на прастор, — няхай бягуць, няхай звіняць, няхай працуюць на нас! Брыль. — Няхай будзе так, — згадзіўся Янка. Якімовіч; в) урачыстага закліку, пажадання. Няхай наша дружба цвіце. Колас. [Дзямід Сыч:] — Няхай іржавеюць сабе дапатопныя сярпы, і няхай звініць на нашых палетках гартаваная сталь камбайнаў. Паслядовіч. [Дзед:] — Давай лепш класціся спаць, ды няхай прысняцца табе добрыя сны. Лынькоў.

2. часціца. У спалучэнні з часціцай «бы» (з дзеясловамі ўмоўнага ладу) выражае дапушчэнне з адценнем пажадання магчымасці дзеяння, якое не адбылося. [Стралец:] — Няхай бы ты хоць якую рыбіну злавіў, каб было чым чужога чалавека прыняць. Якімовіч. Вось і сама я пашкадавала чалавека. А няхай бы на прыкладзе гэтага ўчастковага навучыліся іншыя. Асіпенка.

3. часціца. Разм. У сказах з дзеясловамі загаднага ладу ўзмацняе нежаданне. Няхай ты згары! □ — Ай, няхай ты запаветрай, ты ўсё жартуеш. Чорны.

4. злучнік уступальны. а) Ужываецца ў даданых сказах з уступальным дапушчэннем у значэнні «хоць», «нягледзячы на тое», «што». Няхай імя яго Было нам невядома — Мы неслі ўсе яму Свой лепшы шчыры дар. Глебка. // У даданых сказах з уступальным дапушчэннем, толькі з адценнем проціпастаўлення. Няхай сабе пясчаны гэты кут, Няхай няма ў ім роскашы паўднёвай, Ды мілы ён. Колас. Няхай усё гэта песня нагадала, Але я веру: будзе горад мой Такім, куды Скарына і Купала З плеядай слаўных прыдуць грамадой. Танк. б) Далучае ўступальныя звароты з абмежавальным значэннем. [Уладзіміру] было прыемна ўсведамляць, што ў гэтай вялікай творчасці мільёнаў прымае ўдзел ён, няхай на першы час хоць вучнем. Данілевіч.

•••

Няхай бог крые (мілуе, ратуе, бароніць) гл. бог.

Няхай ведаюць (знаюць) нашых гл. ведаць.

Няхай жыве! гл. жыць.

Няхай яго (яе, іх, цябе, вас) качкі (стопчуць) гл. качка.

Няхай яго, (яе, іх, цябе, вас) немач гл. немач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аб’ю́шыць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. аб’ю́шу аб’ю́шым
2-я ас. аб’ю́шыш аб’ю́шыце
3-я ас. аб’ю́шыць аб’ю́шаць
Прошлы час
м. аб’ю́шыў аб’ю́шылі
ж. аб’ю́шыла
н. аб’ю́шыла
Загадны лад
2-я ас. аб’ю́ш -
Дзеепрыслоўе
прош. час аб’ю́шыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

абнуля́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. абнуля́юся абнуля́емся
2-я ас. абнуля́ешся абнуля́ецеся
3-я ас. абнуля́ецца абнуля́юцца
Прошлы час
м. абнуля́ўся абнуля́ліся
ж. абнуля́лася
н. абнуля́лася
Загадны лад
2-я ас. абнуля́йся абнуля́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час абнуля́ючыся

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

абнуля́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. абнуля́ю абнуля́ем
2-я ас. абнуля́еш абнуля́еце
3-я ас. абнуля́е абнуля́юць
Прошлы час
м. абнуля́ў абнуля́лі
ж. абнуля́ла
н. абнуля́ла
Загадны лад
2-я ас. абнуля́й абнуля́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час абнуля́ючы

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)