ры́мляне, ‑ян; адз. рымлянін, ‑а, м.; рымлянка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. рымлянкі, ‑нак; ж.

1. Грамадзяне старажытнай Рымскай дзяржавы.

2. Жыхары горада Рыма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экспа́нсія, ‑і, ж.

Пашырэнне сферы ўплыву капіталістычнай дзяржавы ці манапалістычнай групы эканамічнымі ці пазаэканамічнымі метадамі, імкненне да захопу новых тэрыторыя. Імперыялістычная экспансія. Эканамічная экспансія.

[Ад лац. expansio — расшырэнне, распаўсюджанне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

руб Ст.-бел. Ускраіна (вёскі, зямлі, дзяржавы); мяжа.

□ ур. Ру́банаў Ку́рган каля в. Ст. Каменка Слаўг., ур. Рубры́на каля в. Кароцічы Стол.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

pact [pækt] n. пакт; дагаво́р;

make/sign a pact заключы́ць/падпіса́ць дагаво́р;

The two countries signed a non-aggression pact. Гэтыя абедзве дзяржавы падпісалі дагавор аб ненападзенні.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

сервіту́т, ‑у, М ‑туце, м.

У антычным, феадальным і капіталістычным грамадстве — права карыстацца чужой уласнасцю ў пэўных межах; а таксама права на абмежаванне ўласніка ў пэўных адносінах. Зямельны сервітут. □ Зацвярджаўся нейкі панскі прыхвасцень грамадскім солтысам або яшчэ якой шышкай, адбіраў пан у вёскі сервітут на выган. Машара.

•••

Міжнародны сервітут — абмежаванне ўлады якой‑н. дзяржавы над якой‑н. тэрыторыяй на карысць іншай дзяржавы.

[Ад лац. servitus, servitutis — павіннасць, падначаленасць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

контрасігна́цыя, ‑і, ж.

Спец. Подпіс афіцыяльнай асобы (напрыклад, міністра) на дакуменце, выдадзеным кіраўніком дзяржавы, які азначае, што дадзеная асоба бярэ па сябе адказнасць за дакумент.

[Ням. Kontrassignation ад лац. contra — супраць і assigno — стаўлю пячатку.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

грамадзя́нскасць, ‑і, ж.

Усведамленне сваіх правоў і абавязкаў у адносінах да дзяржавы; грамадзянская арганізаванасць і дысцынлінаванасць. Грамадзянскасць і патрыятызм ніколі не супрацьстаялі адно другому. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

айчы́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да айчыны. Айчынныя героі. Айчынны фронт. // Створаны ў межах сваёй дзяржавы; не заметны. Айчынная навука. Айчынныя станкі. Айчынныя тавары.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэпрэса́ліі, ‑лій; адз. рэпрэсалія, ‑і, ж.

Кніжн. Прымусовыя меры з боку адной дзяржавы ў адносінах да другой у адказ на неправамерныя дзеянні. // Уст. Рэпрэсіўныя меры.

[Лац. repressaliae.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скі́петр, ‑а, м.

Жазло, упрыгожанае разьбой і каштоўнымі камянямі — знак царскай улады.

•••

Пад скіпетрам чыім — пад уладай якога‑н. гасудара, дзяржавы (быць, знаходзіцца і пад.).

[Грэч. skēptron.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)