ГАЛАГЕНАВЫТВО́РНЫЯ ВУГЛЕВАДАРО́ДАЎ,

клас арганічных злучэнняў, якія маюць атамы галагенаў, звязаныя з вуглевадароднымі радыкаламі.

Большасць галагенавытворных вуглевадародаў бясколерныя вадкасці. У вадзе амаль не раствараюцца, добра раствараюцца ў эфіры, спірце і інш. арган. растваральніках. З вадой і слабымі растворамі шчолачаў утвараюць спірты, з аміякам — аміны, з солямі карбонавых кіслот — складаныя эфіры і г.д. Атам галагену каля вугляроду пры падвойнай сувязі (у т. л. ў араматычных галагенавытворных вуглевадародах) інертны і з цяжкасцю ўступае ў звычайныя для галагенавытворных вуглевадародаў рэакцыі (напр., вінілхларыд, хлорбензол). Пад уздзеяннем канцэнтраваных раствораў шчолачаў галагенавытворныя вуглевадароды утвараюць алкены. Атрымліваюць галагеніраваннем вуглевадародаў, спіртоў (замяшчэнне атамаў вадароду, гідроксігрупы галагенам), ненасычаных арган. злучэнняў (далучэнне галагенаў і галагенавадародаў) і інш. метадамі.

Выкарыстоўваюць як растваральнікі (метыленхларыд, тэтрахлорэтылен, трыхлорэтылен, трыхлорэтаны), холадагенты для халадзільных машын (хладоны), інсектыцыды (гексахлорбутадыен, ДД — сумесь дыхлорпрапанаў і дыхлорпрапенаў, гексахлорцыклагексан), абязбольвальныя сродкі ў медыцыне (хлараформ, этылхларыд, ёдаформ), як антыпірэны, у вытв-сці палімераў (полівінілхларыд, фторапласты) і інш. арган. рэчываў.

К.Л.Майсяйчук.

т. 4, с. 445

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГАРБУ́З

(Cucurbita),

род адна- і шматгадовых травяністых раслін сям. гарбузовых. Радзіма гарбуза — Цэнтр. Амерыка. Вядома 13 культ. відаў, якія вырошчваюцца на ўсіх кантынентах. На Беларусі культывуюць гарбуз звычайны, ці цвердакоры (С. pepo), і яго разнавіднасці — кабачкі і патысоны, таксама гарбуз буйнаплодны, або гіганцкі (С. maxima). Харч., кармавыя, алейныя і дэкар. расліны.

Гарбуз звычайны — аднагадовая расліна. Сцябло граністае з вусікамі і калючым апушэннем, сцелецца, дае прыдаткавыя карані. Лісце 5-лопасцевае. Кветкі раздзельнаполыя, адзіночныя, жоўтыя. Плод — несапраўдная ягада, з тоўстай цвёрдай жоўта-аранжавай абалонкай, іншы раз з жоўта-зялёным малюнкам і мясістай аранжавай мякаццю. Мае цукры (да 8%), крухмал, бялкі, мінер. рэчывы, вітаміны. Плады вараць, пякуць, выкарыстоўваюць на кандытарскія вырабы. У насенні мае да 40% алею, да 28% бялку, ужываецца як глістагонны і мачагонны сродак. Меданос. Вырошчваецца насеннем або расадай. Вільгацялюбны. Добра расце на ўгноеных дзярнова-падзолістых глебах. Раянаваныя сарты: Мазалееўскі 49, Міндальны 35 і інш.

т. 5, с. 55

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГРУ́ША

(Pyrus),

род пладовых дрэў сям. ружавых. Вядома каля 60 відаў. Пашырана ў краінах з умераным і субтрапічным кліматам. На Беларусі груша звычайная, ці лясная (Р. communis), — родапачынальнік многіх культ. сартоў, расце ў лісцевых, зрэдку хвойных лясах, на ўзлесках і ў хмызняках. Культывуецца найб. на ПдЗ.

Груша звычайная выш. да 15 м, крона пірамідальная. Лісце яйцападобнае або круглае, востразубчастае ці суцэльнакрайняе, скурыстае, бліскучае. Кветкі белыя, ружаватыя, у шчытках. Плады масай 25—300 г, мясістыя, з камяністымі клеткамі, жоўтыя ці зялёныя, часам з румянцам, маюць цукры, арган. к-ты, дубільныя рэчывы, вітаміны. Меданос. Каштоўная драўніна. Дрэва святлалюбнае, засухаўстойлівае. Пачынае пладаносіць на 6—8-ы год пасля пасадкі. Перыяд гасп. выкарыстання 50—60 гадоў. Размнажаецца прышчэпкамі. Лепш расце на сярэдне- і лёгкасугліністых, добра дрэнажаваных глебах. Раянаваныя сарты: летнія — Беларуска, Дзюшэс летні, Лімонка, Прыгожая Яфімава, Тальсінская прыгажуня; асенне-зімовыя — Бэра лошыцкая, Бэра слуцкая, Масляністая лошыцкая, Бел. позняя і інш.

т. 5, с. 467

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

herself

[hɜ:rˈself]

pron.

1) (emph.) сама́, адна́

She herself did it — Яна́ сама́ гэ́та зрабі́ла

(all) by herself — зусі́м адна́

2) (refl.) сябе́

She washed herself — Яна́ памы́лася

She knew herself well enough — Яна́ до́бра сябе́ зна́ла

3)

She is not herself — Яна́ сама́ не ў сабе́; сама́ не свая́

She came to herself — Яна́ апрыто́мнела

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

хапа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. за каго-што. Браць, хапаць рукою (рукамі) каго-, што-н., брацца.

Х. за плот.

2. за што. Паспешліва брацца за які-н. інструмент, прыладу і пад., каб выканаць якую-н. работу (разм.).

Х. за лапату.

3. за што. Паспешна і несістэматычна рабіць што-н., пераходзячы ад адной справы да другой (разм.).

Не ведаю, за што х.

Яна за ўсё хапаецца і нічога не даводзіць да канца.

4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра рыбу: кляваць насадку, лавіцца на вуду, спінінг (разм.).

На белую блешню добра хапаюцца шчупакі.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Знаходзіцца, захоўвацца дзе-н. (разм.).

Адзенне і палотны хаваліся ў скрыні.

6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зберагацца на пэўны выпадак.

На жніво заўсёды хавалася сала.

|| зак. схапі́цца, схаплю́ся, схо́пішся, схо́піцца і хапі́цца, хаплю́ся, хо́пішся, хо́піцца (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

area [ˈeəriə] n.

1. тэрыто́рыя; пло́шча; абся́г;

the area under cultivation пасяўна́я пло́шча;

She knows the local area very well. Яна ведае мясцовасць вельмі добра.

2. рэгіён, зо́на, раён, акру́га;

a conservation area запаве́днік;

a dollar area до́ларавая зона;

a no-go area

1) забаро́неная зо́на

2) забаро́неная тэ́ма

3. пло́шча;

The room is 12 square metres in area. Гэты пакой мае памер 12 квадратных метраў.

4. сфе́ра; галіна́ дзе́йнасці; во́бласць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

sandwich​1 [ˈsænwɪdʒ] n. са́ндвіч, бутэрбро́д;

a ham sandwich бутэрбро́д з вяндлі́най;

a sandwich box скры́нка для бутэрбро́даў;

a hero sandwich «сняда́нак геро́я» (гарачая страва са смажанага хлеба з мясам, сырам, памідорамі і да т.п.);

a three-decker sandwich AmE шматсло́йны бутэрбро́д з мя́сам, памідо́рамі, маянэ́зам і да т.п.

♦

a sandwich of good and bad ≅ уся́к быва́е – i до́бра, i ке́пска;

ride/sit sandwich е́хаць або́ сядзе́ць заці́снутым памі́ж двума́ сусе́дзямі

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

scrub​3 [skrʌb] v.

1. чы́сціць; скрэ́бці; шарава́ць;

scrub the floor до́бра мыць падло́гу

2. це́рці, расціра́ць;

scrub oneself with a towel расціра́цца ручніко́м

scrub away [ˌskrʌbəˈweɪ] phr. v. адчышча́ць, адшаро́ўваць; адмыва́ць, адскраба́ць

scrub down [ˌskrʌbˈdaʊn] phr. v. : She scrub bed down the walls. Яна вымыла сцены.

scrub off [ˌskrʌbˈɒf] phr. v. =

scrub awayscrub out [ˌskrʌbˈaʊt] phr. v.

1. выскраба́ць, вычышча́ць

2. выкрэ́сліваць (з памяці);

Scrub out your vacation plans. Забудзь пра планы на адпачынак.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

understanding​1 [ˌʌndəˈstændɪŋ] n.

1. ро́зум; здо́льнасць разуме́ць; інтэле́кт;

a man of understanding чалаве́к з галаво́ю

2. (of) разуме́нне;

He has a good understanding of economics. Ён добра разумее эканоміку.

3. зго́да, пагадне́нне, дамо́ўленасць;

come to/reach an un derstanding дамо́віцца

4. fml тлумачэ́нне, інтэрпрэта́цыя;

This is my understanding of the affair. Я разумею гэта такім чынам.

♦

on the understanding that…, on this understanding fml пры ўмо́ве, што…, пры гэ́тай умо́ве

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

láchen

vi (über A) смяя́цца (з каго-н., з чаго-н.); рагата́ць

aus vóllem Hálse ~ — смяя́цца на ўсё го́рла

über das gánze Gesícht ~ — ззяць, расплыва́цца ўсме́шкай

Tränen ~ — смяя́цца да слёз

sich krank [krumm, schief] ~ — паміра́ць са сме́ху, смяя́цца да ўпа́ду

sich (D) ins Fäustchen ~ — смяя́цца ў кула́к

der hat nicht zu ~ — яму́ не да сме́ху

du hast gut ~ — табе́ до́бра смяя́цца

sich (D) ein Loch in den Bauch ~ — разм. парва́ць жыво́т ад сме́ху

◊ wer zulétzt lacht, lacht am bésten — (до́бра) смяе́цца той, хто смяе́цца апо́шні

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)