Verbum

кало́с, -а, мн. -ы, -аў, м. (кніжн.).

1. Статуя, збудаванне велізарных памераў.

К.

Радоскі.

2. перан. Пра каго-, што-н. грандыёзнае па сваёй велічыні, значнасці.

К. навукі.

◊

Калос на гліняных нагах — пра што-н. з выгляду велічнае, але слабае, гатовае разваліцца.

кало́ссе, -я, н., зб.

Каласы.

Ядраным зернем налілося к.

кало́цца¹, калю́ся, ко́лешся, ко́лецца; каліся; незак.

1. Мець здольнасць калоць (у 1 знач.).

Шыпшына колецца.

2. Наносіць адзін аднаму раны вострай зброяй.

К. пікамі.

3. Мець звычку бадацца (разм.).

Каровы колюцца.

◊

І хочацца і колецца (разм., жарт.) — пра адначасовае адчуванне жадання і нерашучасці зрабіць што-н.

кало́цца², 1 і 2 ас. не ўжыв., ко́лецца; незак.

1. Паддавацца колцы; расшчапляцца, драбніцца.

Сухое палена добра колецца.

2. Трэскацца, даваць трэшчыны.

Дошкі ад сонца колюцца.

кало́ць¹, калю́, ко́леш, ко́ле; калі́; незак.

1. каго-што. Датыкаючыся чым-н. вострым, выклікаць боль.

К. іголкай.

Цэлы дзень калола (безас.) пад сэрцам (перан.).

2. каго (што). Рабіць укол, уколы (разм.).

Хвораму калолі антыбіётыкі.

3. каго (што). Забіваць чым-н. вострым.

К. свінню.

4. каго-што. Біць рагамі, бадаць (разм.).

Бедная тая дамова, дзе вала коле карова (прыказка).

5. перан., каго (што) і без дап. Рабіць каму-н. колкія заўвагі, папракаць.

К. дакорамі.

◊

Калоць (у) вочы (разм.) — папікаць, дакараць, сарамаціць.

Праўда вочы коле (прыказка) — пра нежаданне слухаць непрыемную праўду.

|| зак. закало́ць, -калю́, -ко́леш, -ко́ле; -калі́; -ко́латы (да 3 знач.).

|| аднакр. кальну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1, 2 і 5 знач.).

кало́ць², калю́, ко́леш, ко́ле; калі́; ко́латы; незак., што.

Рассякаць, здрабняць на часткі.

К. лёд.

К. дровы.

|| зак. раскало́ць, -калю́, -ко́леш, -ко́ле; -калі́; -ко́латы і пакало́ць, -калю́, -ко́леш, -ко́ле; -калі́; -ко́латы.

|| наз. ко́лка, -і, ДМ -лцы.

кало́ша, -ы, мн. -ы, -ло́ш, ж.

Частка штаноў, якая надзяваецца на адну нагу; калашына.

калумба́рый, -я, мн. -і, -яў, м. (спец.).

Месца, дзе пасля крэмацыі захоўваюцца урны з прахам.

калу́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

Цяжкая сякера для колкі дроў.

|| прым. калу́нны, -ая, -ае.

калупа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак. (разм.).

1. Капацца, корпацца ў чым-н., дастаючы што-н.

К. ў грудзе ламачча.

2. перан. Рабіць што-н. марудна і няўмела.