нале́жны
1. надлежа́щий, подоба́ющий, до́лжный, досто́йный;
~ным чы́нам — надлежа́щим (подоба́ющим, до́лжным, досто́йным) о́бразом;
у н. тэ́рмін — в надлежа́щий срок;
~ныя ме́ры (за́хады) — надлежа́щие ме́ры;
з ~най ува́гай — с до́лжным внима́нием;
2. причита́ющийся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
На- — часц. для ўтварэння вышэйшай ступені параўнання: набольш ’найбольш’ (Нас., ТС), на́болі, на́боля ’больш за ўсё’ (Рам.), намилейший ’самы мілы’ (Карскі 2-3, 50; віцебск.), ст.-бел. напервей ’спачатку’, наболей ’найбольш’, наболший (Скарына); параўн. рус. на́больший, польск. nalepszy, nawyszszy, кашуб. nólepši, чэш. nálepší, návyšší, náprvé, славен. námlajši. Прасл. *na‑ > якое Зубаты (I, 1, 52) атаясамлівае з выклічнікам *na (гл. на 2), што ўзыходзіць да ўказальнай часціцы; Фасмер (3, 33) лічыць яго ідэнтычным прыназоўніку *na (гл. на 1) і ўсх.-слав. узмацняльнаму na‑ (рус. на́крепко, на́скоро). Ва ўсіх слав. мовах мае архаічны характар, актыўна выцясняецца паходзячай ад яе больш новай формай наі‑ (гл. най-); у прыватнасці, на польскай тэрыторыі формы з наі‑ распаўсюджваюцца з боку Беларусу гл. Дэйна, Atlas polskich innowacji dialektalnych. Warszawa, 1981, к. 77. Гл. таксама Карскі 2-3, 50; ESSJ SG, 2, 433–435.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
му́тны
1. в разн. знач. му́тный;
~ная вада́ — му́тная вода́;
~ныя во́чы — му́тные глаза́;
~нае не́ба — му́тное не́бо;
2. (непрозрачный — о жидкостях) му́тный, помутнённый; замутнённый;
◊ лаві́ць ры́бу ў ~най вадзе́ — погов. лови́ть ры́бу в му́тной воде́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жа́дина м. и ж., прост. скна́ра, -ры м. и ж., прагаві́ты, -тага м., прагаві́тая, -тай ж., пра́гны, -нага м., пра́гная, -най ж., хці́вы, -вага м., хці́вая, -вай ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
near1 [nɪə] adj.
1. блі́зкі, бліжэ́йшы (пра адлегласць, час);
in the (very) near future у (са́мым) блі́зкім/бліжэ́йшым бу́дучым;
What’s the nearest way to the bank? Як (най)бліжэй прайсці да банка?
2. блі́зкі, падо́бны;
a near resemblance блі́зкае падабе́нства;
a near translation перакла́д блі́зкі да арыгіна́ла;
a near impossibility практы́чная немагчы́масць (зрабіць што-н.)
3. блі́зкі (цесна звязаны);
a near relation/relative найбліжэ́йшы/са́мы блі́зкі свая́к (звыч. пра бацькоў і дзяцей)
♦
one’s nearest and dearest infml ро́дныя і блі́зкія;
It was a near thing. Усё ледзь не сарвалася.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
зазно́ба ж.
1. (любовь) фольк. каха́нне, -ння ср.;
2. разг. (возлюбленная) каха́ная, -най ж., каха́нка, -кі ж., лю́бая, -бай ж.; (возлюбленный) каха́ны, -нага м., каха́нак, -нка м., лю́бы, -бага м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
недотро́га
1. м. и ж. недаты́ка, -кі м. и ж., незачэ́па, -пы м. и ж.; (о мужчине) разг. недаткнёны, -нага м.; (о женщине) разг. недаткнёная, -най ж.;
2. бот. бальзамі́н, -ну м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пэ́ўны
1. (заслуживающий доверия) надёжный; достове́рный;
~ныя лю́дзі — надёжные лю́ди;
~ныя крыні́цы — надёжные (достове́рные) исто́чники;
2. ве́рный, надёжный;
п. прыста́нак — ве́рная (надёжная) при́стань;
3. (установленный) определённый;
прызна́чыць п. дзень сустрэ́чы — назна́чить определённый день встре́чи;
праз п. час — че́рез определённое вре́мя;
4. (безусловный) определённый;
мець п. по́спех — име́ть определённый успе́х;
5. твёрдый, ве́рный;
ісці́ ~нымі кро́камі — идти́ твёрдыми (ве́рными) шага́ми;
6. грам. определённый;
п. арты́кль — определённый арти́кль;
◊ да ~най ступе́ні — до изве́стной сте́пени;
у ~ным сэ́нсе — в не́котором (изве́стном) смы́сле;
у ~най ме́ры — в не́которой сте́пени;
у ~ных вы́падках — в изве́стных слу́чаях
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
неве́жа м., ж.
1. (о мужчине) недаліка́тны, -нага м., няве́тлівы, -вага м.; (о женщине) недаліка́тная, -най ж., няве́тлівая, -вай ж.; (грубиян) грубія́н, -на м.; (грубиянка) грубія́нка, -кі ж.;
2. разг., уст., см. неве́жда.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
неве́ста
1. няве́ста, -ты ж., нарачо́ная, -най ж.; (новобрачная) малада́я, -до́й ж.;
2. (девушка, достигшая брачного возраста) выда́нніца, -цы ж., дзяўчы́на на выда́нні;
у него́ до́чери уже́ неве́сты у яго́ до́чкі ўжо на выда́нні.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)