Му́зыка ’галіна мастацтва’, ’твор або сукупнасць музычных твораў’, ’выкананне і гучанне музычных твораў на інструментах’, ’музычны інструмент’, драг. ’танцы’ (ТСБМ, Гарэц., Яруш., Бяльк., Лучыц-Федарэц), музы́ка ’музыкант’, ’скамарох’ (ТСБМ, Нас., Мядзв., Гарэц., Яруш., Касп., Шат., Бяльк.; Нік. Очерки, 2; Мат. Гом., Сл. ПЗБ, ТС), ст.-бел. музыка, музика, музыкъ ’музыка’ (1565 г.) запазычана са ст.-польск. muzyk ’тс’, muzyka ’музычны інструмент’, якія з лац. mūsicus ’музычны; музыкант; паэт’, mūsica ’мастацтва Муз’, ’музыка, музычнае мастацтва’ < ст.-грэч. μουσικός ’які належыць Музам’, ’музыкант’, ’мастацкі, паэтычны, адукаваны’ (Булыка, Лекс. запазыч., 159 і 161). У ст.-рус. мове лексема мусикия, мусикиа ’музыка’, ’спевы’, ’музычны інструмент’, ’музыкант-жанчына’ з XII ст. (Фасмер, 3, 6). Гл. таксама Краўчук (Праблемы філал., 60), Маргаран (ЭИРЯ, 4, 1968, 90–94).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Туту́ дзіцяч. ‘поезд, машына’ (полац., Суднік, вусн. паведамл.)., туту́каць ‘падаваць гукі (пра музычны інструмент)’ (ТС). Гукапераймальныя імітатывы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ксілафо́н, ‑а, м.
Ударны музычны інструмент, што складаецца з драўляных, падабраных у адпаведным страі пласцінак, па якіх удараюць драўлянымі малаточкамі.
[Ад грэч. xylon — дрэва і phōnē — гучу.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
танбу́р, ‑а, м.
Трохструнны шчыпковы музычны інструмент грушавіднай формы, пашыраны ў СССР ва Узбекістане, Таджыкістане і суседніх з імі краінах.
[Перс.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трамбо́н, ‑а, м.
Духавы медны музычны інструмент нізкага і рэзкага тэмбру, які мае выгляд двойчы выгнутай трубкі з шырокай гарлавінай.
[Іт. trombone.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тарба́н ’струнны шчыпковы музычны інструмент, блізкі да бандуры’ (ТСБМ), параўн.: “белорусский торбан (нечто вроде гитары)” (Шпіл., Путешествие, 115), тараба́н ’музычны інструмент з 24 струнамі, які вісеў на грудзях’ (Варл.), сюды ж, магчыма, тараба́јка ’від гітары’ (Вруб.). Укр. то́рба́н ’музычны інструмент, падобны да бандуры’, рус. торба́н, польск. tyorba, torban, teorban ’вялікая лютня; бандура’. Праз польскую мову з італ. tiorba ’лютня’. Інструмент вынайдзены ў XVI ст. у Фларэнцыі, паходжанне італьянскага слова невядома (Брукнер, 568; Фасмер, 4, 82; ЕСУМ, 5, 602). Агляд версій гл. Праці, 984–985. У народнай мове збліжана з тарабан ’барабан’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Kórpus
m -, -se
1) ко́рпус (у розн. знач.)
2) музы́чны анса́мбль
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Руле́я ’ліра (музычны інструмент)’ (ТС). Магчыма, з ліра (гл.) у выніку метатэзы плаўных пад уплывам літ. rylà ’шарманка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
quintet [kwɪnˈtet] n.
1. mus. квінтэ́т
2. mus. музы́чны твор для пяці́ галасо́ў або́ інструме́нтаў
3. гру́па з пяці́ чалаве́к або́ прадме́таў
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
зурна́, ‑ы, ж.
Усходні духавы музычны інструмент у выглядзе ражка ці жалейкі. На лепшай зурне ў чайхане Вас прывітаюць там. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)