хутара́нін, ‑а; мн. хутаране, ‑ан; м.
Уладальнік хутара. І зямля была не роўная: жоўты пясок, камяністыя ўзгоркі, .. і толькі месцамі трапляліся кавалкі добрай зямлі. Лепшыя землі захапілі пасялкоўцы і хутаране, а яшчэ лепшая зямля была пад панскім маёнткам, дзе заснаваўся цяпер саўгас «Чырвоны шлях». Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мачоўнік ’касач жоўты, Iris pseudacorus L.’ (стол., Бейл.; ТС). З мячэ́ўнік (гл.) пад уплывам вядомага на Палессі мач ’драўляныя вілы’. Такое найменне касача перайшло з роду гладыёлусаў (Gladiolus) у выніку блытаніны (з-за падабенства).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
палавы́ 1, ‑а́я, ‑о́е.
Які мае адносіны да полу 1. Палавыя клеткі. Палавое размнажэнне. // Звязаны з адносінамі полаў.
палавы́ 2, ‑а́я, ‑о́е.
Які мае бледна-жоўты колер. Нельга было нічога ўбачыць, апрача палавога жытняга мора. Крапіва. Лучына гарыць [нявесела], як заўсёды. Угары ідзе ад яе палавы дым. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пуце́йскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да чыгуначных пуцей зносін. Інжынер пуцейскай службы. □ Станцыі ў Махаўцы Ёсць пуцейская казарма, пафарбаваная ў жоўты колер — у ёй жывуць пуцявыя абходчыкі. Навуменка. Наколькі я разумею і разбіраюся ў пуцейскіх справах, дык мы доўга стаяць тут не будзем. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смуро́дны, ‑ая, ‑ае.
Які дрэнна пахне, смярдзіць. Нерухома вісела густое, душнае і смуроднае ад балотных выпарэнняў паветра. Шамякін. Смуродны дым пайшоў па вуліцы, людзі затыкалі насы і адплёўваліся. Самуйлёнак. // Напоўнены смуродам, поўны смуроду. Праз жалезныя краты лез у цемру смуроднага пакоя ціхі бледна-жоўты месяц. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
брыталі́т
(ад гр. brithys = цяжкі + -літ)
мінерал класа сілікатаў, афарбаваны нераўнамерна, часта занальна, ад блакітна-шэрага да чырвона-бурага колеру, бывае жоўты.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Жаўтабру́х ’від вужа’. Рус. дан. желто́брюх ’бязногая яшчарка, Ophiosaurus serpentinus’, укр. жовто́брюх ’від вужа’, польск. żółtobrzuchi ’маючы жоўтае бруха’, чэш. žlulobřichý ’тс’. Усх.-слав. назва паўзуна ўтворана як складанае слова: желт‑о‑брюх (гл. жо́ўты, бру́ха).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жук, ‑а, м.
1. Насякомае з жорсткім надкрыллем.
2. перан. Разм. Пра хітрага, пранырлівага чалавека. «Жук гэты Адзярыха, — думае Саша. — Не пра фермы, вядома, клапоціцца. Але ліха з ім». Навуменка.
•••
Каларадскі жук — буравата-жоўты з чорнымі палоскамі шкодны жук, які аб’ядае лісце бульбы.
Майскі жук — тое, што і хрушч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шафра́навы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да шафрану (у 1 знач.). Шафранавая кветка.
2. Прыгатаваны з шафранам (у 2 знач.). Шафранавая гарэлка. Шафранавыя піражкі. Шафранавае цеста.
3. Аранжава-жоўты, як быццам намаляваны шафранам (у 2 знач.). Шафранавы колер.
4. Які з’яўляецца шафранам (у 3 знач.). Шафранавы яблык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жула́н ’птушка сям. саракушавых, Lanius cristatus’ (БелСЭ). Рус. жулан ’Lanius collurio’ (БСЭ₃), у дыялектах — таксама іншыя віды птушак (СРНГ), укр. жула́н ’жулан’ (УРС). Паводле Антропава (канд. дыс.), улічваючы рус. дыял. желу́н ’снягір’, магчыма, роднаснае жаўна, жоўты (гл).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)