ГОМАГАМЕ́ТНАСЦЬ
(ад гома... + гаметы),
характарыстыка арганізма (або групы арганізмаў), які мае ў храмасомным наборы пару або некалькі пар гамалагічных палавых храмасом і ўтварае аднолькавыя па наборы храмасом гаметы. Пол, прадстаўлены такімі асобінамі, наз. гомагаметным. У млекакормячых, рыб і некат. відаў раслін (каноплі, хмель, шчаўе) гомагаметнасць характэрна для жан. полу, у птушак, матылькоў і некат. відаў суніц — для мужчынскага.
т. 5, с. 329
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
наме́сніца, ‑ы, ж.
1. Жан. да намеснік (у 1, 2 знач.).
2. Памочніца настаяцельніцы ў жаночым манастыры.
3. Жонка намесніка (у 4, 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рыба́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Жан. да рыбак.
2. Жонка рыбака. Доўга рыбачка ў сяле Будзе адна сумаваць. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шахцёрка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Разм.
1. Жан. да шахцёр.
2. Брызентавы рабочы касцюм шахцёра, а таксама рабочая шапка шахцёра.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
галы́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
1. Жан. да галыш (у 1, 2 знач.).
2. Тое, што і галыш (у 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сакату́ха, ‑і, ДМ ‑тусе, ж.
1. Курыца. Аб’есца сакатуха ячменем, зверне [валлё] на бок, — цётка нясе чубатку да Стусіны. Рылько.
2. Разм. Жан. да сакатун.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГРЫ́ВА
(Grīva) Жан (сапр. Фолманіс Жан Карлавіч; 7.12.1910, хутар Кірп’і Тукумскага р-на, Латвія — 14.6.1982),
латышскі пісьменнік. Засл. дз. культ. Латвіі (1962). У 1936—37 у складзе Інтэрнац. брыгады ваяваў у Іспаніі, удзельнік Вял. Айч. вайны. У творах адлюстраваў драм. і трагічную барацьбу ісп. народа супраць фашызму (зб-кі «Па той бок Пірэнеяў», 1948; «Апавяданні пра Іспанію», 1950; навела «Накцюрн», 1962, аднайм. фільм 1966). Аўтар раманаў «Дарога жыцця» (1952), «Каханне і нянавісць» (1963), «Чалавек чакае світання» (1967), драм. твораў «Мяце мяцеліца...» (1957), «Плыт Медузы» (1959), кніг маст. нарысаў «Пад крыламі альбатроса» (1956, Дзярж. прэмія Латвіі 1957), кн. ўспамінаў «Дні далёкія, дні блізкія» (1972). Пісаў для дзяцей. На бел. мову творы Грывы перакладалі А.Бяржынскі, У.Жыжэнка, С.Міхальчук, У.Пігулеўскі.
Тв.:
Kopoti raksti. Sēj. 1—8. Rīga, 1970—77;
Бел. пер. — Пад небам Іспаніі. Мн., 1959.
т. 5, с. 472
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
грыбні́ца 1, ‑ы, ж.
Вегетатыўнае цела грыба, якое складаецца з бясколерных тонкіх ніцей — гіфаў, пераплеценых паміж сабой; міцэлій.
грыбні́ца 2, ‑ы, ж.
Разм. Жан. да грыбнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каза́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Жонка або дачка казака 1 (у 2 знач.).
2. Жан. да казак 1 (у 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БАДЭ́Н
(Bodin) Жан (1530, г. Анжэ, Францыя — 1596),
французскі мысліцель, сацыёлаг, прававед. Вывучаў права ў Тулузе. У працы «Метад лёгкага вывучэння гісторыі» (1566) разглядаў грамадства як суму кроўна-гасп. саюзаў. У творы «Шэсць кніг пра рэспубліку» (1576), адмаўляючы боскае паходжанне ўлады, абгрунтоўваў ідэю спадчыннай манархіі. Прычынай паліт. пераваротаў лічыў маёмасную няроўнасць. У кн. «Дыялог сямі чалавек» (1593) абараняў дэістычную ідэю прыроднага паходжання рэлігіі.
т. 2, с. 215
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)