шахтапрахо́дчык, ‑а, м.
Чалавек, які ажыццяўляе праходку горных выпрацовак, шахт і пад. Усё глыбей пранікаюць у зямлю шахтапраходчыкі. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шмараво́з, ‑а, м.
Разм. лаянк. Неахайны чалавек; мурза. [Франуся:] — Цэлы дзень то абмывай іх [дзяцей], то латай адзежу. Такія шмаравозы! Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эмігра́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Чалавек, які перасяліўся з сваёй айчыны ў іншую краіну па палітычных ці іншых прычынах.
[Ад лац. emigrans, emigrāntis.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
не́хта, некага, некаму, некага, некім, аб некім, займ. неазначальны.
1. Нейкі чалавек, нейкая істота; невядома хто. Вось ледзь пачуўся асцярожны працяглы свіст. Чалавек сеў і насцеражыўся. Нехта зноў свіснуў, ужо трохі смялей. Крапіва. Было на.. [грэблі], казалі, і страшнае месца, адкуль часамі выбягаў нехта ў чырвоным, з пугаю ў руках. Колас. У Веры Засуліч дзверы былі не завалены — нехта яшчэ быў у яе. Зарэцкі. // Адзін, з прысутных (без удакладнення, хто іменна). І ўсе ўбачылі, як далёка-далёка, то разгараючыся, то нібы згасаючы, успыхвае агонь.. — Пэўна, нашы хлопцы нешта прыдумалі, сігналы падаюць, — выгукнуў нехта з вучняў. Скрыпка.
2. Якісьці мала каму вядомы чалавек (у спалучэнні з прозвішчам, імем). Дырэктарам гімназіі быў сын вілейскага папа, нехта Мірановіч — чалавек старарэжымнага складу і манархічных поглядаў. С. Александровіч.
3. Які‑н. чалавек, усё роўна хто; хто‑н. [Комлік:] — Пагражае [Кашын] яшчэ, нібы нехта баіцца яго... Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Заю́ха ’нервовы чалавек’ (Касп.). На базе дзеяслова *заюшыць і прыметніка *заюшны (гл. заюшна) з уяўным суфіксам ‑уха і далейшай зменай значэння ’люты чалавек’ > ’нервовы чалавек’. Суфікс ‑уха ўтварае асабовыя назоўнікі ж. і агульн. р. ад прыметнікаў і назоўнікаў: таўстуха, прастуха, змяюха, бабуха ’някемлівы чалавек’ (Сцяц., Афікс. наз., 124, 175).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нурэ́іна ’нелюдзімы, непрыязны флегматычны чалавек’ (Жд. 1, Сл. ЦРБ). Відаць, балтызм, аформлены суфіксам ‑іна, параўн. польск. дыял. niur ’пануры, маламоўны чалавек’ (беларуска-польска-літоўскае пагранічча) < літ. niū́ra ’пануры чалавек’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 81).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пазёр, -а, мн. -ы, -аў, м. (кніжн., неадабр.).
Чалавек, які прымае позу (у 2 знач.), стараецца стварыць уражанне сваімі паводзінамі, знешнасцю.
|| ж. пазёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.
|| прым. пазёрскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мізэ́рны, -ая, -ае.
1. Вельмі малы, нязначны.
М. тэрмін.
Мізэрныя інтарэсы.
2. Схуднелы, худы, чэзлы.
Мізэрнае дзіця.
Мізэрныя расліны.
3. перан. Несамавіты на выгляд, убогі.
Ля ганка стаяў м. чалавек.
|| наз. мізэ́рнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
жывагло́т, -а, М -ло́це, мн. -ы, -аў, м. (разм.).
Бязлітасны і жорсткі чалавек, здатны прыцясняць людзей і нажывацца за іх кошт.
|| ж. жывагло́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
|| прым. жывагло́цкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
бакала́ўр, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У некаторых краінах: вучоная ступень, а таксама асоба, што мае гэту ступень.
2. У Францыі: чалавек, які здаў экзамен за курс сярэдняй школы.
|| прым. бакала́ўрскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)