1. Месца, дзе перасякаецца, перакрыжоўваецца што‑н. На перакрыжаванні вуліц. Перакрыжаванне прыцэлу.
2.Спец. Спарванне жывёл або апыленне раслін розных відаў, сартоў, народ для вывядзення новага віду, сорту, пароды жывёлы або расліны. Натуральнае перакрыжаванне культурных раслін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
задо́рны, ‑ая, ‑ае.
Поўны задору; палкі, бадзёры. Голас малога па-дзіцячаму звонкі, задорны.Брыль.Вясёлыя, задорныя прыпеўкі рэхам адгукаліся ў бары.Ваданосаў.// Задзірысты. Вось пачуўся ў лесе, недалёка ад нас, рэзкі, задорны, поўны выкліку голас новага самца.В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прысу́шак1, прысуошок ’акрайчык, першы кавалак хлеба, адрэзаны ад новага бохана’ (беласт., Ніва, 1979, 5 жн.). Магчыма, звязана з магічным уздзеяннем (гл. папярэдняе слова): Мы, бывало, за прысуошкі то аж бʼемся (тамсама). Гл. таксама асу́шак.
Прысу́шак2, прысу́шкі ’сошкі (апоры) на бэльках’ (брагін., ЛА, 4). Гл. прысо́шак, со́шка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рок-н-рол ’дынамічны парны танец амерыканскага паходжання’ (ТСБМ). З амерыканска-англ.rockʼnʼ‑roll ’хістайся і качайся’ < rock ’калывацца, ківацца’, ʼn < and ’і’, roll ’качацца’, якое стала сімвалам новага віду музыкі. Увёў у карыстанне на пач. 50‑х гадоў XX ст. папулярны кліўлендскі дыскжакей А. Фрыд (Рэйзак, 543).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарна́да ’назва смерчаў у ЗША’ (ТСБМ). Культурнае запазычанне новага часу праз англ.tornado ’тс’ з ісп.tornado ’смерч, моцны вецер’ < tronada ’навальніца’ < tronar ’грымець’. Слова tronada ’навальніца’ трансфармавалася пад уплывам іспанскага дзеепрыметніка tornado < tornar ’круціцца’, які звязваюць з лац.tornare ’абточваць’ (Голуб-Ліер, 446; ЕСУМ, 5, 605–606).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
выто́км.
1. Quélle f -, -n; Áusgangspunkt m -(e)s, -e;
2.перан.выто́кі Quéllen pl; Ánfánge pl;
выто́кі но́вага жыцця́ die Ánfänge [der Úrsprung] éines néuen Lébens
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
кансерва́тар, ‑а, м.
1. Чалавек кансерватыўных поглядаў, праціўнік новага, прагрэсіўнага. Можна было падумаць, што Булай па натуры быў кансерватарам, перакананым прыхільнікам штурм[аўшчыны] ў канцы месяца і, наогул, працаваў па-старому.Шыцік.
2. У Вялікабрытаніі — член кансерватыўнай партыі. Кансерватары і лібералы.
[Ад лац. conservator — ахавальнік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэкардсме́нства, ‑а, н.
Празмернае імкненне да рэкордаў; захапленне рэкордамі. Другі конкурс шмат новага даў у параўнанні з першым. Калі ў першым былі адзнакі пэўнага рэкардсменства, дык у другім разгарнулася барацьба за якасць работы, за агульны рост усяго калектыву паравознікаў.Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Не́відась ’навіна; незвычайная, апетытная смачная яда з новага ўраджаю; незвычайнае дзіва, цуд’ (пух., З нар. сл.). Ад невідины ’нябачны’: Невиданое и нечуваное дзиво! (Нас.), да відаць ’бачыць’; заканчэнне слова пад уплывам назоўнікаў на ‑сць тыпу нёвесь (< *не‑весць), параўн. невідаль ’дзіва, навіна’, невідиліца ’дзіўная рэч’ ад невідилы ’дзіўны; нябачаны’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пі́нушкі́ ’пачаткі росту пер’я ў птушак’ (Бяльк.), капыл.піпухі, шлюхі, птахі, птушкі, пнушкі ’адросткі нер’яў пасля лінькі’ (маг., ЛА, 1). Утвораны пры дапамозе суф.⇉‑ушк‑і ад пень (гл.) < прас;]. *рьпь ’тс’. Гук на месцы *-ь⇉вынік дысімілятыўнага якання, альбо паяўленне новага‑ь‑ > ў групах зычных (Карскі, 1, 201–202).