Verbum

анлайнавы слоўнік

касы́, -а́я, -о́е і ко́сы, -ая, -ае.

1. Размешчаны, накіраваны пад вуглом да гарызантальнай паверхні, не адвесны.

К. прамень.

К. почырк.

2. Скрыўлены, несіметрычны.

Касая рама.

Касыя дзверы.

3. Касавокі.

Касая дзяўчына.

4. Размешчаны не пасярэдзіне, а збоку.

К. каўнер.

Касая засцежка.

5. перан. Недружалюбны, падазроны (пра позірк, погляд).

Касыя позіркі.

Коса (прысл.) глядзець на каго-н.

○

Касы вугал — вугал, які большы або меншы за прамы.

Касы парус (спец.) — трохвугольны парус.

◊

Касы сажань у плячах (разм.) — шыракаплечы, магутнага складу (пра чалавека).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абарты́ўны

(лац. abortivus = неданошаны, раней часу народжаны)

1) накіраваны на спыненне якога-н. працэсу (напр. хваробы);

2) біял. недаразвіты (напр. а-ыя органы раслін).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ферымагнеты́зм

(ад ферыт + магнетызм)

сукупнасць магнітных уласцівасцей рэчываў (ферымагнетыкаў), у якіх магнітныя моманты суседніх атамаў (іонаў) накіраваны насустрач адзін аднаму і ўзаемна не скампенсаваны.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ВЯЧАСЛА́Ў ЯРАСЛА́ВІЧ

(1112? — пасля 1127),

клечаскі (клецкі) князь. Сын Яраслава Святаполчыча. Клечаскі ўдзел атрымаў, верагодна, ад кіеўскага кн. Мсціслава Уладзіміравіча. У 1127 паводле загаду Мсціслава ў кааліцыйным паходзе на Полацкую зямлю ўдзельнічалі войскі Вячаслава з Турава, Андрэя з Уладзіміра, Усевалада з Гародна, Вячаслава Яраславіча з Клечаска, якія былі накіраваны на Ізяслаўль (Заслаўе), горад быў імі захоплены і разрабаваны.

т. 4, с. 405

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВІНАГРА́ДАЎ Дзмітрый Іванавіч

(1729? — 5.9.1758),

стваральнік рускага фарфору. У 1736 пасланы за мяжу, дзе вывучаў хімію, металургію і горную справу. Пасля вяртання ў Расію ў 1744 быў накіраваны ў Пецярбург на Парцэлінавую мануфактуру (цяпер фарфоравы з-д імя М.В.Ламаносава). У 1752 Вінаградаў атрымаў першы фарфор з айч. сыравіны.

Літ.:

Никифорова Л.Р. Родина русского фарфора. Л., 1979.

т. 4, с. 181

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВЕ́КТАРНЫ ЗДАБЫ́ТАК вектараў $\vec{a}$ і $\vec{b}$ , вектар $\vec{c}$ , модуль якога роўны плошчы паралелаграма, пабудаванага на вектарах $\vec{a}$ і $\vec{b}$ , перпендыкулярны плоскасці гэтага паралелаграма і накіраваны так, што вектары $\vec{a}$ , $\vec{b}$ і $\vec{c}$ утвараюць правую тройку. Абазначаецца $\vec{c}$ = [ $\vec{a}$ $\vec{b}$ ] або $\vec{c}$ = $\vec{a}$ × $\vec{b}$ . Уведзены У.Гамільтанам (1853). Выкарыстоўваецца ў геаметрыі, механіцы і фізіцы. Гл. таксама Вектарнае злічэнне.

т. 4, с. 64

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

артаа́там

(ад арта + атам)

атам, у якім сума спінаў электронаў дае адзінку, напр. атам гелію ў стане, калі спіны або двух яго электронаў накіраваны паралельна.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

контррэфарма́цыя

(ад контр- + рэфармацыя)

рэлігійна-палітычны рух у Еўропе 16—17 ст. на чале з папствам, накіраваны супраць Рэфармацыі, за захаванне феадалізму і ўзмацненне каталіцызму.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

буланжы́зм

[ад фр. G. Boulanger = прозвішча фр. генерала (1837—1891)]

шавіністычны рух у Францыі ў канцы 80-х гадоў 19 ст., накіраваны на ўстанаўленне ваеннай дыктатуры.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

падрыўны́, ‑ая, ‑ое.

1. Які мае адносіны да падрыву, узрывання. Падрыўныя работы. □ [Віктар] вывучаў падрыўную справу, авалодваў усімі відамі зброі, пазнаваў тайны разведкі ў тылу ворага. Шчарбатаў. // Які робіць падрывы, узрывы. Іван Груздовіч, былы настаўнік і камандзір падрыўной групы партызанскага атрада, загінуў смерцю героя вясной сорак трэцяга года. Шамякін.

2. перан. Накіраваны на падрыў чаго‑н.; шкодніцкі. Падрыўная дзейнасць імперыялістычных разведак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)