суперма́ркет
(англ. supermarket, ад лац. supér = над, звыш + англ. market = рынак)
буйны магазін самаабслугоўвання па гандлю таварамі паўсядзённага попыту, пераважна спажывецкага.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
э́кстранны
(ад лац. extra = звыш, па-за)
1) паспешны, тэрміновы (напр. э-ая тэлеграма);
2) надзвычайны, непрадугледжаны (напр. э-ая справа).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
дада́так, ‑тку, м.
Тое, што прыбаўляецца, дадаецца да чаго‑н. [Пацейкоўскі] праглядае тэзісы,.. робіць папраўкі, дадаткі, шліфуе, адточвае кожны сказ, кожнае слова. Колас. // Кніга, брашура і пад., што прыкладаюцца да якога‑н. падпіснога выдання. Літаратурны дадатак да газеты.
•••
У дадатак (да) — акрамя чаго‑н., звыш чаго‑н. У дадатак да дзяржаўных клопатаў былі клопаты і асабістыя. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
халту́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
Разм. зневаж.
1. Займацца якой‑н. работай звыш асноўнай для пабочнага, звычайна лёгкага заробку. [Жыжка:] — За эканомію гарою стаяць шафёры. Напрыпісваюць кіламетраў, а тады халтураць. Мыслівец.
2. Нядобрасумленна працаваць, неахайна выконваць якую‑н. работу. [Шугаеў:] Завод толькі яшчэ ўступіў у строй, дзе ж тут даб’ешся, каб усё было на выдатна. [Страмілін:] Дык ты прапануеш халтурыць? Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чыта́ч, ‑а, м.
1. Той, хто чытае якія‑н. творы, да каго звернуты творы пісьменнасці. Мова і стыль — гэта тыя формы, у якіх падаецца чытачу думка твора. Чорны. «А дні ідуць» — кніга, высока ацэненая друкам і па заслугах прынятая чытачом. «Полымя».
2. Наведвальнік, абанент грамадскай бібліятэкі, чытальні. Звыш дзевяці тысяч чытачоў абслугоўвае Мінская бібліятэка № 10. «ЛіМ».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экстраардына́рны
(лац. extraordinarius, ад extra = звыш, паза + ordinarius = звычайны)
1) надзвычайны, рэдкі (напр. э-ая сустрэча);
2) уст. пазаштатны; э. прафесар — прафесар без кафедры (параўн. ардынарны 2).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гіперрэалі́зм
(англ. hyperrealism, ад гр. hyper = над, звыш + англ. realism = рэалізм)
плынь у амерыканскім і заходнееўрапейскім мастацтве 70-х гг. 20 ст., якая выяўляла сябе як разнавіднасць натуралізму.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
но́рма ж., в разн. знач. но́рма;
н. паво́дзін — но́рма поведе́ния;
мо́ўная н. — языкова́я но́рма;
звыш ~мы — сверх но́рмы;
па ~ме — по но́рме;
н. прыбы́тку — эк. но́рма при́были;
н. выпадзе́ння апа́дкаў — но́рма выпаде́ния оса́дков
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
экстрапаля́цыя
(фр. extrapolation, ад лац. extra = паза, звыш + polire = рабіць гладкім)
пашырэнне вывадаў, атрыманых пры вывучэнні адной часткі з’явы, на іншыя яе часткі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Máßen
mit ~ з захава́ннем ме́ры
über álle [die] ~ — звыш уся́кай ме́ры, празме́рна
etw. in ~ geníeßen* — уме́рана [ме́рна] карыста́цца [це́шыцца] чым-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)