Патрактава́ць ’пачаставаць’ (Шат.). З польск. potraktować ’тс’, ’зрабіць, уладкаваць’, якое да traktować < італ. trattare ’пачаставаць’ (якое з лац. < trahere, tractum ’цягнуць’), tratto ’шлях’, trattoria ’карчма (ля дарогі)’. Гл. таксама патрахтаваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Расста́йны ’звязаны з расставаннем’; ’той, што разыходзіцца (шлях, дарога)’ (ТСБМ), ’развітальны’ (Сцяшк.), раста́йная даро́га ’ростані’ (бераст., ЛА, 2), раста́йныя даро́гі ’тс’ (Сл. ПЗБ). Параўн. польск. droga rozstajna. Гл. ростань, растанкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
impasse
[ˈɪmpæs]
n.
1) тупі́к -а́ m.; безвыхо́днае стано́вішча
2) тупі́к -а́ m. (ву́ліцы, даро́гі)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
абхадзі́ць, ‑хаджу, ‑ходзіш, ‑ходзіць; зак., што.
Ходзячы, пабыць у многіх месцах, абысці ўздоўж і ўпоперак што‑н. [Маці:] — Бачыш, мая дачушка! Ты адтаптала ногі, Ты абхадзіла дарогі. Глебка. За некалькі дзён абхадзіў [Лабановіч] усе ваколіцы, агледзеў дарогі і новыя мясціны, бо ў гэтым знаёмстве ёсць заўсёды нешта свежае і цікавае. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wytknięcie
н.
1. пракладка (дарогі);
2. паказванне (памылак), указанне (на памылкі)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ляўком ’збоку дарогі’ (смарг., Сцяшк. Сл.) па форме, як і маўчком (тв. скл. назоўніка). Да ле́вы (гл.), параўн. укр. ’адваротны бок вышыўкі’, ’нелегальны, незаконны’, тое ж польск. lewy ’адваротны бок сукна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ве́тліца ’вярбовыя прысады каля дарогі’ (слуц., Яшк.). Рэгіянальнае ўтварэнне ад ветл‑а і суф. ‑іц‑а. Польск. wietlica ’папараць-мнаганожка, Athyrium, Polypodiaceae’, відаць, не звязана з бел., а ўтворана самастойна. Гл. ве́тла.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наоблап ’пакідаючы каляіну ў сярэдзіне, між колаў (адно кола пасярэдзіне дарогі, а другое — за дарогай) пры яздзе па гразкай ці выбітай дарозе’ (ТС). З на+об+лап, параўн. аблапіць ’абхапіць’, гл. лапа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раздаро́жа ’бездараж, бездарожжа’ (Скарбы), сюды ж таксама раздаро́жжа ’ростань’, ’месца, дзе сыходзяцца і разыходзяцца дарогі’ (ТСБМ, Сцяшк.), параўн. рус. дыял. раздоро́жье ’ростань’, ’скрыжаванне дарог’, польск. rozdroże ’тс’. Ад раз- і даро́га (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пазаліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.
1. Заліць, затапіць усё, многае.
Паводка пазалівала паплавы.
2. Абліць, запэцкаць якой-н. вадкасцю ўсё, многае або ў многіх месцах.
П. абрус віном.
3. Затушыць вадой усё, многае.
П. вогнішчы.
4. Пакрыць чым-н. вадкім, здольным зацвярдзець — пра ўсё, многае.
П. дарогі гудронам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)