літоўскі грамадскі дзеяч, навуковец. Скончыў Маскоўскі ун-т (1879). Засн. першы літоўскі ліберальны час. «Aušra» («Зара», 1883). Ініцыятар стварэння Літоўскага навук.т-ва (1907). Працы па стараж. і сярэдневяковай гісторыі, археалогіі, этнаграфіі, фалькларыстыцы, санітарыі. Сабраў і выдаў 9 тамоў нар. казак і песень.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
А́РНАЛЬДСАН (Arnoldson) Клас
(27.10.1844, г. Гётэбарг — 20.2.1916),
грамадскі дзеяч Швецыі, публіцыст. У 1881—87 дэпутат швед. парламента. Выступаў за нейтралітэт Швецыі і аб’яднанне сканд. краін. Адзін з заснавальнікаў Швед. саюза міру і арбітражу (1883). Удзельнічаў у вырашэнні нарв. канфлікту (1895—1905) як прыхільнік аддзялення Нарвегіі ад Швецыі. Нобелеўская прэмія міру (1908, разам з Ф.Баерам).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АКІ́НА (Aguino) Карасон
(н. 25.1.1933, прав. Тарлак, Філіпіны),
дзярж., паліт. і грамадскі дзеяч Філіпін. Атрымала вышэйшую філал. і юрыд. адукацыю ў Нью-Йорку і Маніле. У 1980—83 у эміграцыі ў ЗША з мужам Б.Акіна, лідэрам апазіцыі рэжыму Ф.Маркаса. Пасля забойства мужа (1983) узначаліла апазіцыю. У лют. 1986—крас. 1992 прэзідэнт Філіпін.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыва́тны
(польск. prywatny, ад лац. privatus)
1) які належыць пэўнай асобе, не грамадскі, не калектыўны;
2) які датычыць каго-н. асабіста, асабісты (напр. п-ая перапіска);
3) адзінкавы, не агульны, не тыповы (напр. п. выпадак).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сацыялі́зм
(фр. socialisme, ад лац. socialis = грамадскі)
паводле вучэння марксізму-ленінізму, першая, ніжэйшая ступень камунізму, пры якой адсутнічаюць антаганістычныя класы, эксплуатацыя чалавека чалавекам і ажыццяўляецца прынцып «ад кожнага па яго здольнасцях, кожнаму — па яго працы».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Пу́бліка ’супольнасць людзей, сабраных у пэўным месцы’ (ТСБМ), ст.-бел.публика ’публічнасць’ (1687). Запазычана праз польск.publika ’вялікі з’езд, публічны сход; грамадскасць’, першапачаткова ’агульны або дзяржаўны інтарэс’ (XVI–XVII стст.), што ўзыходзіць да лац.(res)publica, літаральна ’агульная справа’, гл. рэспубліка (ад лац.pūblicus ’народны, дзяржаўны, грамадскі’, скарочаны варыянт ад незафіксаванага *populicus < populus ’тлум, люд, народ’, гл. Банькоўскі, 2, 961, даслоўным перакладам якога было рэч паспалітая, адсюль паспо́льства ’грамадскасць, грамадства’. Розныя дэрываты, большасць з якіх запазычана з польскай і рускай моў, а таксама непасрэдна з лацінскай мовы (параўн. яшчэ ст.-бел.публикация, публиковати, публичный, Булыка, Лекс. запазыч., 33), распаўсюдзіліся пад уплывам франц.publik, publique (з XIII ст.) ’яўны, адкрыты, даступны ўсім’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
буды́накм.
1. Gebäude n -s, -, Bau m -(e)s, -ten;
адміністрацы́йны буды́нак Verwáltungsgebäude n;
жылы́ буды́нак Wóhnhaus n -es, -häuser, Wóhngebäude n -s, -;
высо́тны вышы́нны буды́нак Hóchhaus n -es, -häuser;
грама́дскі буды́нак öffentliches Gebäude
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
мирско́й
1.уст. (людской) людскі́;
мирска́я молва́ людска́я гаво́рка; пагало́ска;
2.(светский) све́цкі, лю́дскі;
мирски́е дела́ све́цкія (людскі́я) спра́вы;
мирска́я суета́ людска́я ма́рнасць;
3.ист.грама́дскі;
мирска́я изба́ збо́рня;
мирская схо́дка сход грамады́, вяско́вы сход.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абаліцыяні́зм
(англ. abolitionism, ад лац. abolitio = знішчэнне, скасаванне)
1) грамадскі рух за адмену якога-н. закону;
2) гіст. рух за адмену рабства неграў у ЗША ў XVIII—XIX стст.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)