díesseits
1.
adv на гэ́тым баку́
2.
prp (G) па гэ́ты бок
~ des Flússes — па гэ́ты бок ракі́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
мяздра́, ‑ы, ж.
1. Спец. Падскурная клятчатка ў жывёл.
2. Левы, адваротны бок шкуры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазваро́чваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. (1 і 2 ас. адз. не ўжыв.), без дап. Змяніць напрамак свайго руху — пра ўсіх, многіх.
Жанчыны пазварочвалі са сцежкі.
2. каго-што. Накіраваць з якога-н. напрамку ў іншы бок усё, многае ці ўсіх, многіх.
П. машыны на прасёлачную дарогу.
3. што. Зрушыць з месца, скінуць усё, многае (разм.).
П. мяшкі з воза.
4. што. Звярнуць, збіць на бок усё, многае (разм.).
П. слупы.
5. што. Скідаць, зваліць разам усё, многае (разм.).
П. дровы ў кучу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Паў- ’палова, палавіна’, ’папалам’, ’не зусім, амаль’ (ТСБМ, Шпіл., Нас.). Да прасл. polъ (укр. пів‑, рус. пол‑, пол, польск., н.-луж. pół, в.-луж. poł, палаб. pöl‑a, чэш. půl, славен. pȏl, серб.-харв. по̑, макед. пол, балг. пол, полът, ст.-слав. полъ. Прасл. роlъ, роднаснае да алб. palë ’бок, партыя, раздзел’, іран. pahl ’бок’, рашорвск. pahalaw ’бок, край, рабро’, а таксама марыйск. pdlak, удмурцк. эрзянск. pelʼ ’палавіна’, макшанск. pįale, эст. pool, фін. puoli ’тс’, ’бок’. Настратычнае. Махэк (499) лічыць слова «праеўрапейскім». Гл. таксама Фасмер (3, 306).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адваро́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які вядзе назад; які накіраваны ў супрацьлеглы папярэдняму руху бок. У адваротным кірунку. Адваротнае вярчэнне. □ Відаць, чуючы, што на ўзлессі ірвуцца снарады, людзі кінуліся ў адваротны бок, да дробнага хмызняку. Мележ. // Які прыводзяць да зыходнага выніку. Адваротны хімічны працэс. Адваротнае ператварэнне тавару ў грошы.
2. Супрацьлеглы. Адваротны сэнс. Адыманне ёсць дзеянне адваротнае складанню. Лагарыфм з адваротным значэннем. Адваротная тэарэма. Адваротны дослед.
3. Супрацьлеглы знешняму, вонкаваму, левы бок прадмета. [Ніна] узяла са століка маленькае люстэрка, на адваротным баку якога быў малюнак — дзеці купаюцца ў рэчцы. Мележ.
4. у знач. наз. адваро́тнае, ‑ага, н. Палажэнне, якое з’яўляецца процілеглым дадзенаму або патрэбнаму. Доказ ад адваротнага.
•••
Адваротная сіла закона гл. сіла.
Адваротная прапарцыянальнасць гл. прапарцыянальнасць.
Адваротны бок медаля гл. бок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аднабако́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае што‑н. толькі з аднаго боку; які мае толькі адзін бок. Аднабаковы трыкатаж. Авёс з аднабаковай мяцёлкай.
2. Які ахоплівае, закранае толькі адзін бок. Аднабаковае запаленне лёгкіх.
3. Які адбываецца толькі ў адным кірунку; які накіраваны сваім дзеяннем у адзін бок. Аднабаковы рух транспарту. Аднабаковая радыётэлефонная сувязь.
4. Які ажыццяўляецца адным бокам, адной асобай. Аднабаковае спыненне ваенных дзеянняў. Аднабаковыя гарантыі.
5. Вузкі, абмежаваны, які ахоплівае толькі адзін бок з’явы, дзейнасці, інтарэсаў; накіраваны на штосьці адно, на шкоду другому. Аднабаковае выхаванне. Аднабаковае развіццё.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́варацень ’адваротны бок (тканіны)’ (Шат., Уладз.). Гл. выварат 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Полць, польць, полец ’кавалак’ (Нас., Сцяшк. Сл.), пэлць ’тс’; пэльц (лун., Шатал.). Укр. півть, пілть, рус. полть, польск. połeć ’сала, бок тушы; кавалак’, в.-луж. połć ’сала’, чэш. polt ’бок тушы’, славац. pôlt ’шматок сала (вэнджанага)’, славен. plȃt ’рассечаная палова’, балг. платъц ’вялікі кавалак сала’. Прасл. *polъtь, варыянт *poltь ад polъ ’бок’, аснова на як у *nogъtь, *lapъtь (Фасмер, 3, 316). Гл. таксама аполец.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ценявы́ scháttig; Schátten;
ценявы бок спра́вы die Scháttenseite éiner Ángelegenheit;
ценява́я экано́міка Scháttenwirtschaft f -;
ценявы́ бок ву́ліцы die scháttige Séite der Stráße;
ценявы́ кабіне́т, ценявы́ ўра́д Scháttenkabinett n -s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
садану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак. і аднакр. (разм.).
1. што. 3 размаху ўсадзіць што-н. вострае.
С. нож у дрэва.
2. чым і без дап. Моцна ўдарыць.
С. кулаком у бок.
С. з ружжа (выстраліць).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)