тэрмафо́бы
(ад тэрма- + -фоб)
арганізмы, якія не развіваюцца пры высокай тэмпературы, напр. многія беспазваночныя і пазваночныя жывёлы, розныя бактэрыі, водарасці, грыбы, імхі, кветкавыя расліны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
цытафа́гі
(н.-лац. cytophagales)
палачкападобныя бактэрыі, якія пашыраны ў глебе, марскіх і прэсных водах; удзельнічаюць у разбурэнні раслінных рэшткаў, хіцінавага покрыва насякомых і ракападобных.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АМАНІФІКА́ЦЫЯ
(ад амоній + лац. facio раблю),
працэс раскладання мікраарганізмамі арган. азоцістых рэчываў глебы з вылучэннем аміяку. Мае вял. значэнне ў кругавароце азоту ў прыродзе і жыўленні раслін. У аманіфікацыі ўдзельнічаюць гніласныя бактэрыі, актынаміцэты, плесневыя грыбы. Аманіфікацыі падвяргаюцца рэшткі раслін, жывёл, якія загінулі, гумус, арган. ўгнаенні і інш. Аміяк, што выдзяляецца пры аманіфікацыі, часткова выкарыстоўваецца мікраарганізмамі ў сінтэзе бялкоў уласных клетак. Большая колькасць яго ператвараецца ў глебе ў аманійныя солі, якія засвойваюцца раслінамі, частка акісляецца да нітратаў (гл. Нітрыфікацыя). Лепш працякае ў слабакіслых і нейтральных, дастаткова ўвільготненых глебах, што добра аэрыруюцца.
т. 1, с. 306
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бактэрыя́льны
(ад бактэрыі)
1) які мае адносіны да бактэрый, выклікаецца бактэрыямі (напр. б-ая інфекцыя);
2) які вырабляецца з дапамогай бактэрый (напр. б-ыя ўгнаенні).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
біфідабактэ́рыі
(ад лац. bifidus = падзелены на дзве часткі + бактэрыі)
група актынаміцэтаў, складаюць да 80—90% кішачнай флоры дзяцей і маладняку сельскагаспадарчых жывёл у перыяд малочнага выкормлівання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
спіры́лы
(н.-лац. spirilla, ад гр. speira = выгіб)
бактэрыі, якія маюць форму спіральна выгнутых або дугападобных палачак; жывуць у вадаёмах, глебе, трапляюцца ў гноі гною, страўніку жывёл.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фра́нкія
(н.-лац. frankia)
бактэрыі, якія могуць жыць у сімбіёзе з вольхай, абляпіхай і іншымі раслінамі, на каранях якіх садзейнічаюць узнікненню клубеньчыкаў і спрыяюць фіксацыі малекулярнага азоту.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мікро́бы
(фр. microbe, ад гр. mikros = маленькі + bios = жыццё)
найдрабнейшыя жывыя арганізмы, бачныя толькі пад мікраскопам, да якіх належаць бактэрыі, актынаміцэты, мікраплазмы, вірусы, мікраскапічныя грыбы і водарасці, часам прасцейшыя.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
стафілако́кі
(н.-лац. staphylococcus, ад гр. staphyle = гронка + kokkos = зерне)
шарападобныя бактэрыі, якія пры размнажэнні ўтвараюць аб’яднанні клетак накшталт вінаградных гронак; выклікаюць нагнаенне ран, абсцэсы, фурункулы, ангіны і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АЭРО́БНЫЯ АРГАНІ́ЗМЫ,
аэробы (ад аэра... + грэч. bios жыццё), арганізмы, здольныя жыць толькі ў прысутнасці малекулярнага кіслароду. Да іх належаць амаль усе жывёлы і расліны, а таксама многія грыбы і мікраарганізмы. Неабходную для жыццядзейнасці энергію яны атрымліваюць за кошт акісляльных працэсаў з удзелам кіслароду. Аблігатныя (строгія) аэробныя арганізмы развіваюцца толькі ў прысутнасці кіслароду (напр., воцатна-кіслыя бактэрыі), факультатыўныя (умоўныя) — пры паніжанай яго колькасці ці без кіслароду (дрожджы). Асобнае месца сярод аэробных арганізмаў займаюць арганізмы, здольныя да фотасінтэзу, — цыянабактэрыі, водарасці, сасудзістыя расліны. Кісларод, які вылучаецца гэтымі арганізмамі, забяспечвае ўсіх астатніх аэробаў. Арганізмы, здольныя развівацца пры нізкай канцэнтрацыі кіслароду (≤ 1 мг/л), наз. мікрааэрафіламі. Гл. таксама Анаэробныя арганізмы.
т. 2, с. 176
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)