Прыплута́цца, прыплу́тацца ’прыблукацца; прыплесціся’ (Нас., Байк. і Некр.). Гл. плута́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыхліпа́ць ’прыліпаць’ (Нас.). Няясна. Магчыма, кантамінацыя прыліпаць і хліпаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Псуць ’псаваць’ (Нас., ТСБМ), псу́та ’псаванне’ (Шпіл.). Гл. псава́ць, псо́та.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рабо́хом ’несправядлівы хабар, рабаўніцтва’ (Нас.). Запазычанне з ідышу, гл. рэ́бахі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Растры́сціць (растри́сциць) ’раскрышыць на дробныя часткі’ (Нас.). Да трысціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скра ‘іскра’ (Нас., Бяльк.). Ад іскра з адпадзеннем прататыпнага і.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сшчэрк (сщеркъ) ’выроўніванне збожжа з краямі меркі’ (Нас.). Гл. шчырк.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сіві́ць ‘паступова сівець’ (Нас.), укр. сі́вити ‘тс’. Да сівы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закруці́цца 1, ‑кручуся, ‑круцішся, ‑круціцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Завіцца (пра валасы). Валасы закруціліся. // Разм. Загнуцца, завярнуцца. А якая чарга за білетамі была! Уздоўж сцяны два разы закруцілася. Васілевіч.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абматацца, абвіцца вакол чаго‑н. Лейцы закруціліся за кола.
3. Абматаць, абгарнуць сябе чым‑н. Андрэй адышоў ад гурту, закруціўся ў кажух і лёг каля мяжы. Чарнышэвіч.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Круцячыся, зашрубавацца, дайсці да патрэбнага месца, да канца. Гайка закруцілася. Кран закруціўся.
5. Разм. Стаміцца, змучыцца ад розных клопатаў. — А што ты да нас не прыходзіш? — Справы, закруціўся. Гурскі.
•••
Галава закруцілася гл. галава.
Закруцілася ў галаве — тое, што і закружылася ў галаве (гл. закружыцца).
закруці́цца 2, ‑кручуся, ‑круцішся, ‑круціцца; зак.
Разм. Пачаць круціцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ачу́цца, ачуюся, ачуешся, ачуецца; зак.
1. Прыйсці да памяці, ачнуцца; акрыяць. Колькі ехала і як ехала, [Зося] не ведала. Ачулася толькі, калі конь сам на двор узышоў. Крапіва. Праз хвіліну яна ачулася, акрыяла, разгарнула крылцы і фуркнула з рукі настаўніка ў свежае веснавое паветра. Колас.
2. Падаць голас, стаць чутным; пачуцца. Першай ачулася Рагіна і выбегла з-за перагародкі. Адамчык. Рыгор пачуў стук крокаў, якія раптам ачуліся ззаду і хутка набліжаліся да іх. Гартны. Каб у нас мядзведзі вяліся. Не-е... А вось ачуліся. Пташнікаў.
3. Прачнуцца, праявіцца. [Вера:] — Шанавала я свае пачуцці да вас, таму маўчала, чакала, можа, бацькоўскае сэрца ачуецца. Дуброўскі.
4. Апынуцца. Карцела жаданне як найхутчэй кончыць дарогу, выйсці з цеснага душнага вагона і ачуцца на вуліцы Рыгі. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)