Вы́скаліць (БРС, Нас., Бяльк., Касп., Шат.), вы́скаліцца ’ярка засвяціць (пра сонца)’ (Шатал.). Гл. скаліць. Адносна другога значэння параўн. укр. ви́скалитися ’з’явіцца, засвяціць (аб сонцы)’ і рус. смал. вы́скаліло безасаб. ’праглянула сонца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
палымне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. Ярка гарэць, палаць; знішчацца ў агні.
Хаты палымнелі ў агні.
2. Набываць колер полымя; вылучацца колерам полымя, яркай чырвонай афарбоўкай.
На ўсходзе палымнела зара.
Палымнее чырвоная рабіна (перан.).
3. Пакрывацца румянцам.
Палымнее твар.
4. перан. Быць ахопленым якім-н. моцным пачуццём.
П. сэрцам.
Палымнее агонь помсты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
канарэ́йка, ‑і, ДМ ‑рэшты; Р мн. ‑рэек; ж.
Пеўчая птушка з ярка-жоўтым апярэннем, больш вядомая як пакаёвая. У хаце віселі клеткі з канарэйкамі, чыжыкамі, вавёркамі. Бядуля.
[Ад геагр. назвы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гваздзі́к, ‑а, м.
Травяністая расліна сямейства гваздзіковых з пахучымі кветкамі чырвонага, ружовага або белага колеру. Скрозь зелянелі вадкі і агародчыкі з ярка-чырвонымі ружамі і пахучымі гваздзікамі. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пу́рпур
(лац. purpura, ад гр. porphyra)
1) натуральная каштоўная фарба чырвона-фіялетавага колеру;
2) ярка-чырвоны колер з фіялетавым адценнем;
3) дарагое адзенне або тканіна ярка-чырвонага колеру з фіялетавым адценнем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
jarka
ж.
1. ярка (авечка);
2. яравое жыта; яравая пшаніца; ярына
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пу́рпур, ‑у, м.
1. Натуральная каштоўная фарба чырвона-фіялетавага колеру, якая ўжывалася ў старажытнасці для афарбоўкі тканіны.
2. Ярка-чырвоны колер з фіялетавым адценнем. [Коркія] бачыў роўную гладзь мора і над ім палымнеючы пурпур зары. Самуйлёнак. Верасовыя пустэчы, аблітыя сонцам, так цвілі, што павольныя аблокі, адбіваючы іх .. цвіценне, былі афарбаваныя знізу ў лёгкі пурпур. Караткевіч.
3. Уст. Дарагое адзенне або тканіна ярка-чырвонага колеру з фіялетавым адценнем. Апрануцца ў пурпур.
[Лац. purpura.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нео́навы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да неону, уласцівы яму. Над будынкам прыгожа і ярка ўспыхвалі неонавыя агні. Гамолка. // Зроблены з дапамогай неону. Неонавая рэклама.
•••
Неонавая лямпа гл. лямпа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грукаце́ць, ‑качу, ‑каціш, ‑каціць; незак.
Разм. Ствараць грукат; грукатаць. Пыхкаючы сінім дымком, грукацелі, злосна чмыхалі на глейкім полі трактары. Бялевіч. У небе ярка ўспыхвалі маланкі, аглушальна грукацеў гром. Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Баршчо́вы ’бурачковы (аб колеры)’ (Нас.). У ст.-бел. з XVII ст. (Нас. гіст., Булыка, Запазыч.). Ст.-укр. (з XVII ст.) барщевый, барщовый ’ярка-чырвоны’. Запазычанне з польск. barszczowy (ад barszcz, прасл. bъrščь, гл. боршч).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)