О́рдэн ’знак узнагароды, арганізацыя з пэўным статутам’ (ТСБМ). З рус. орден, якое з ням. Orden (XVIII ст.) (Фасмер, 3, 150; КЭСРЯ, 313).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Па́фас ’уздым, запал, натхненне, энтузіязм’, ’асноўная ідэя’ (ТСБМ). З рус. па́фос ’тс’, якое з с.- ці новагрэч. πάθος ’страсць’ (Фасмер, 3, 220).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Туро́ра ‘балбатуха’, туро́рышча, туро́рка ‘тс’ (Юрч. СНЛ). Гукаперайманні, параўн. турукаць, гл. Параўн. рус. тарара́ ‘балбатня’, торото́ра, таратора, тараторить ‘балбатаць’ (Фасмер, 4, 22).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Інжы́р, рус. инжи́р, укр. інжи́р. Запазычанне з цюркскіх моў. Фасмер, 2, 133; Шанскі, 2, I, 77; Крукоўскі, Уплыў, 73 (праз рускую мову).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ма́мант ’жывёліна ледавіковага перыяду’ (ТСБМ). З рус. мамонт ’тс’, якое з зах.-тунгуск. ηamendi ’мядзведзь’ (Расянен ZfSlPh, 21, 293). На фанетыку лексемы ўплывалі і імя Мамонт, ст.-рус. Мамонтъ (са ст.-грэч. Μάμας, ‑αντος — гл. Сабалеўскі, РФВ, 65, 415; Фасмер, ZfSlPh, 21, 295). Кіпарскі (там жа, 26, 296–300) крыніцу гэтага слова бачыць у нянецк. (jĕåη) ηammuroťeə ’пажыральнік (зямлі)’ (Фасмер, 2, 566). Параўн. якуцк. mamut ’мамант’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Са́рна ’горная каза з невялікімі рагамі’ (ТСБМ, Гар., Др.-Падб., Банк і Некр., Янк. БП, Бес.). Рус. зах. сарна́ ’тс’, укр. са́рна (побач з серна) ’тс’. Запазычанне з польск. sarna ’тс’ (гл. Фасмер, 3, 563) > праслав. *sьrna (Брукнер, 482). Апошняе роднаснае лат. sirna ’сарна, казуля’, ст.-прус. sirvis ’алень’, лац. cervus ’алень’, cornu ’рог’, авесц. srvā ’рог, ногаць’, гоц. haúrn ’рог’. Падрабязна гл. Фасмер, 3, 609.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ба́ка ’бакенбарда’ (БРС, КЭС). Рус. ба́ки (мн.), укр. ба́ка ’тс’. Слова ўзнікла скарачэннем з бакенба́рды ’тс’. Гл. Праабражэнскі, 1, 12; Фасмер, 1, 110.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Барха́н. Рус. барха́н, укр. барха́н. Запазычанне з казах. barχan (гл. Фасмер, 1, 129, там і літ-pa). Гл. яшчэ Шанскі, 1, Б, 49.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Барыка́да. Рус. баррика́да, укр. барика́да. Запазычанне з франц. мовы: франц. barricade ’тс’. Фасмер, 1, 128; Шанскі, 1, Б, 48 (там і храналагічныя даныя).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Безік ’вока’ (Яўс.). Мабыць, звязана з бізюкі́ ’падслепаватыя вочы’ (Бяльк.). Параўн. рус. дыял. бизо́й ’сляпы’. Гэта апошняе Фасмер (1, 164) лічыць цёмным словам.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)