1.каго (што). Даць жыццё каму-н., пусціць на свет.
Н. сына.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., што. Даць пачатак чаму-н., стварыць што-н., быць прычынай з’яўлення чаго-н.
Крыўда нарадзіла злосць.
◊
У чым маці нарадзіла (разм.) — зусім голы.
|| незак.нараджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз.нараджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзіра́, -ы́, мн. дзіры́і (з ліч. 2, 3, 4) дзіры́, дзір, ж.
1. Вялікая дзірка ў вопратцы або адтуліна ў чым-н.
Залатаць дзіры на локцях.
Залажыць дзіры цэглай.
2. Далёкае ад культурных цэнтраў месца (разм.).
Жыве ён у такой дзіры, што свет не бачыў.
○
Чорная дзіра (спец.) — вобласць у касмічнай прасторы з надзвычай магутным гравітацыйным прыцягненнем.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́мкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм. Імкліва вырвацца адкуль‑н. Першыя думкі вольнай мінуткі Птушкамі вымкнуць на свет гэты белы.Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Све́тнік ‘расліна Coronaria L.’ (ТСБМ, Кіс.), ‘жаўтацвет, Adonis L.’ (ТСБМ). Ад свет (гл.). Назва дадзена па форме кветак, якія нагадваюць ліхтарыкі, або з-за іх яркасці, параўн. светнік росце по горках, здалек вон видно (лельч., Арх. ГУ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жывёльны
1. Tier-, tíerisch, animálisch;
жывёльны свет Tíerreich n -es;
2.перан tíerisch, víehisch;
жывёльныя інсты́нкты tíerische Instínkte
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
інтрае́кцыя
(н.-лац. introiectio = укідванне)
уключэнне індывідам у свой унутраны свет поглядаў, матываў і ўстановак іншых людзей.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
панентэ́ізм
(ад пан- + гр. en -у + theos = бог)
рэлігійна-філасофскае вучэнне, паводле якога свет існуе ў богу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
таксано́мія, ‑і, ж.
Тэорыя класіфікацыі і сістэматызацыі складанаарганізаваных галін рэчаіснасці, якія маюць іерархічную будову (арганічны свет, аб’екты геаграфіі, геалогіі, мовазнаўства і пад.).
[Грэч. táxis — лад, парадак і nómos — закон.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паяві́цца, паяўлюся, паявішся, паявіцца; зак.
1. З’явіцца, паказацца. Акурат у гэты час бразнулі дзверы, і на парозе паявілася Феня.Сабаленка.// Аказацца ў наяўнасці. Пад вечар прайшла чутка, што ў ваколіцах вёскі паявіліся конныя польскія легіянеры.Колас.Хутка на стале паявіліся талеркі, шклянкі, патэльня з падсмажанай каўбасой, кафейнік са зваранай кавай.Хадкевіч.// Быць апублікаваным, выйсці ў свет. Раман паявіўся ў нашай літаратуры ў пачатку 20‑х гадоў як эпас рэвалюцыі.Дзюбайла.
2. Узнікнуць, зарадзіцца. У вачах у Веры Антонаўны паявіўся нездаровы бляск.Карпаў./ Пра апетыт, адчуванні, пачуцці, думкі і пад. Паявілася надзея. □ Было ні было, Доўбік глынуў гарэлкі — адкуль паявіўся апетыт.Гроднеў.
•••
Паявіцца на свет — тое, што і з’явіцца на свет (гл. з’явіцца). Макрэна перабралася да мужа. А неўзабаве паявіўся на свет і я.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няя́ркіпрям., перен. нея́ркий;
~кае святло́ — нея́ркий свет;
~кія фа́рбы — нея́ркие кра́ски;
н. та́лент — нея́ркий тала́нт
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)