эбуліяско́п

(ад лац. ebullio = выкіпаю + -скоп)

прыбор для вызначэння малекулярнай масы растворанага рэчыва метадам эбуліяскапіі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

то́лща

1. (масса) то́ўшча, -шчы ж.;

то́лща земно́й коры́ то́ўшча зямно́й кары́;

2. перен. гу́шча, -шчы ж.;

в то́лще наро́дной ма́ссы у гу́шчы наро́днай ма́сы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пласты́чны, -ая, -ае.

1. гл. пластыка.

2. Здольны пад ціскам мяняць форму; не ломкі, плаўкі.

Пластычныя масы (матэрыялы, атрыманыя з прыродных або штучных злучэнняў — палімераў, якія фармуюцца пры награванні і пад ціскам і захоўваюць нададзеную форму).

3. Які мае адносіны да хірургічнай перасадкі скуры і бліжэйшых падскурных тканак.

Пластычная аперацыя.

4. Прыгожы гарманічнасцю сваіх форм і рухаў, плаўны.

П. танец.

|| наз. пласты́чнасць, -і, ж. (да 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гі́ра, ‑ы, ж.

1. Металічны груз пэўнай вагі, які служыць мерай масы (вагі) пры ўзважванні прадметаў. Пудовая гіра. // Спартыўная прылада для гімнастычных практыкаванняў у цяжкай атлетыцы. Практыкаванне з гірамі і штангай.

2. Вісячы груз, які прыводзіць у рух механізм або з’яўляецца процівагай. Гіра насценнага гадзінніка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

халва́

(цюрк. halva)

салодкі кандытарскі выраб у выглядзе цвёрдай масы з расцёртага сланечніку, арэхаў і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

БЕ́РКАВЕЦ,

даўняя мера масы. На Беларусі ў 16—18 ст. 1 беркавец = 5 камяням = 200 фунтам = 74,96 кг. Выкарыстоўваўся ў аптовым гандлі для ўзважвання мёду, воску, паташу і інш.

т. 3, с. 112

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ма́са ж.

1. Másse f -, -n; Ménge f -, -n;

2. (цестападобнае рэчыва) Másse f -, -n;

ма́са бру́та камерц. Brúttomasse f, Brúttomenge f;

густа́я ма́са díckflüssige [záhflüssige] Másse, díckflüssiger [zähflüssiger] Stoff;

грашо́вая ма́са фін. Géldmasse f, Géldmenge f;

ма́са не́та камерц. Néttomasse f, Néttomenge f;

3. разм. (мноства) Másse f, Ménge f;

ма́са ўра́жанняў Fülle von Éindrücken;

4. мн. ма́сы:

шыро́кія ма́сы працо́ўных die bréite Másse der Wérktätigen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Камя́к, камякі́, камяке́ ’сціснуты, змяты, злеплены кавалак мяккай масы’ (ТСБМ), ’камы, бульбяная каша’ (навагр., свісл., лун., Шатал.; стаўб., З нар. сл.; Федар. Рук.; слонім., Шн. 3; лях., барыс., дзярж., ганц., пух., ст.-дар., Сл. паўн.-зах.; Мал., Янк. БП, Гарэц., Сцяшк., Жд. 3); ’няўдала спечаны, глейкі хлеб’ (КЭС, лаг.; ашм., Сл. паўн.-зах.); шчуч. ’галушка’, ’засохлая гразь’, воран. ’макуха’ (Сл. паўн.-зах.). Прадуктыўнае ў бел. гаворках утварэнне з суфіксам ‑ʼак, да ком, камы 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трамбава́ць ’шчыльна ўкладваць, закладваць, прыціскаючы, і выраўноўваць паверхню рыхлай масы’ (ТСБМ, Шат.; пух., Сл. ПЗБ), трэмбова́ті ’збіваць гліну’ (пруж., ЖНС). Са старога польск. trambować ’тс’, якое з нова-в.-ням. trampeln ’тупаць’, с.-н.-ням. trampen ’тупаць нагамі’, англ. tramp ’цяжка ступаць, тупаць’ (КЭСРЯ, 449). Рус. трамбова́ть таксама запазычана з польскай мовы ў XIX ст. — насуперак Фасмеру (4, 93), які рускую лексему выводзіць непасрэдна з нямецкай крыніцы. Паводле ЕСУМ (5, 618), з’яўляецца гукапераймальным утварэннем.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

абля́цыя

(п.-лац. ablatio = адыманне)

1) змяншэнне масы ледніка або снежнага покрыва ў выніку раставання ці выпарэння;

2) вынас масы з паверхні цвёрдага цела патокам гарачых газаў, напр. пры руху на вялікай хуткасці ракет і касмічных апаратаў праз зямную атмасферу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)