ху́тар
1. Адасоблены зямельны ўчастак з адной сядзібай; водруб, двор (БРС). Тое ж фу́тар (Мін.).
2. Невялікая вёска (Слаўг.).
□ в. Футары́ Краснап.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
thin2 [θɪn] v.
1. рабі́ць то́нкім; рабі́цца то́нкім
2. завастра́ць, вастры́ць;
thin a pencil вастры́ць ало́вак
3. прарэ́джваць (пасевы)
4. радзе́ць, радчэ́ць;
a head thinned of hair галава́, яка́я лысе́е
5. скарача́ць; скарача́цца (па колькасці); пусце́ць, рабі́цца бязлю́дным;
The village thinned. Вёска апусцела.
6. разбаўля́ць; рассе́йвацца;
The fog is thinning. Туман падымаецца.
thin away [ˌθɪnəˈweɪ] phr. v. рабі́ць танчэ́йшым; рабі́цца танчэ́йшым; худзе́ць
thin down [ˌθɪnˈdaʊn] phr. v.
1. = thin away 2. скарача́ць; скарача́цца (пра колькасць);
The village thinned down. Вёска абязлюдзела.
3. разбаўля́ць;
thin down the paint разбаўля́ць фа́рбу
4. рабі́ць худы́м;
This diet will thin you down. На гэтай дыеце вы пахудзееце.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
лата́к, ‑а, м.
1. Адкрыты жолаб для сцёку, ссыпання чаго‑н. Тут [у бярэзніку] вясной уся вёска спускае сок з бяроз.. І сцякае ён у гладышы і дзежачкі па тонкіх латаках. Васілевіч. Сёмка і Жэнька ў момант .. адсунулі ўбок дашчаны латак, па якім толькі што бульба прагрукатала ў кармакухню. Паслядовіч.
2. Карыта з невялікім жолабам у млыне для ссыпання збожжа ў жорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ссы́пка, ‑і, ДМ ‑пцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. ссыпа́ць — ссы́паць (у 1 знач.).
2. Разм. Уст. Зерне, якое здавалі бацькі вучняў сельскіх школ на патрэбы школы. [Саханюк:] — Я грунтуюся на цыркуляры дырэкцыі народных вучылішчаў, які зазначае, што раз была пастанова валаснога сходу даваць ссыпку, дык ваша вёска не мае права яе адабраць. Вось чаму я і прыехаў забраць гэту ссыпку. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Грамада́ ’натоўп, гурт; вясковая абшчына’ (БРС, Шат.), таксама грама́да (Касп.). Прасл. *gromada (: *gramada). Параўн. рус. грома́да, укр. грома́да, польск. gromada, чэш. hromada, далей паўд.-слав. (пераважна ў значэнні ’куча’, ’каменне’, ’гара’ і да т. п.): балг. грома́да, серб.-харв. гро̀мада, грома́да, славен. grmáda, gromáda. Роднаснае: ст.-інд. grāma‑ ’натоўп, гурт; вёска, абшчына’, лац. gremium ’бярэмя, ахапак, звязак’. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 7, 103; Фасмер, 1, 460–461, Слаўскі, 1, 347–348 (апошні спецыяльна адзначае сувязь з балт. мовамі, аднак Трубачоў, там жа, мяркуе, што літ. grãmatas хутчэй запазычанне са слав.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мы́за 1 ’мыса, морда жывёлы (каня, каровы, авечкі)’ (Мал., Дразд., Кліх, Булг.; навагр., Жыв. сл.; Шат., Сл. ПЗБ), ’мордачка малой жывёлы’ (Сцяшк.), ’твар’ (лях., Сл. ПЗБ). Да мыса (гл.).
Мы́за 2 ’сядзіба, хутар у Прыбалтыцы’, ’дача’, ’мястэчка’, ’маёнтак, вёска аднаго пана’ (ТСБМ; бых., маг., Яшк.). Яшчэ ст.-рус. мы́за ’сядзіба, хутар’ (XVI ст.). Узыходзіць да эст. mõiz, водск. mõiza ’маёнтак, двор, сядзіба’, ці ліўск. moiz ’тс’ (гл. Фасмер, 3, 23). У бел. мове праз рус. мы́за ’тс’ або лат. muīža — апошняе з ліўск. або эст. моў. Сюды ж мы́знік ’уладальнік, арандатар сядзібы’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Надовесь ’нядаўна, на днях’ (Нас.), нагдавісь ’тс’ (Мат. Гом.). Хутчэй за ўсё да *onogbda/‑dy, гл. нагды, расшыранага ўказальнымі займеннікамі овъ і сь (ESSJ SG, 2, 525–527). Меркаванні Варбат пра сувязь рус. смал. надовесь, надовись ’нядаўна’ з бел. надовень ’участак поля каля вёскі’, якое паводле словаўтваральнай сувязі з в.-луж. nadows ’вясковы выган, выпас’ выводзіцца ад *065« ’вёска’ і адлюстроўвае прасторавую блізкасць, у той час як надовесь, надовись адлюстроўваюць блізкасць у часе, адсюль развіццё значэння ’нядаўна’ на базе першаснага ’блізка (ад вёскі)’ (Варбат, Этимология–1979, 32) — здаюцца непераканальнымі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
радзі́ма ж., в разн. знач. ро́дина;
любо́ў да ~мы — любо́вь к ро́дине;
вёска Вя́зынка — р. Я́нкі Купа́лы — дере́вня Вя́зынка — ро́дина Я́нки Купа́лы;
друга́я р. — втора́я ро́дина;
стая́ць грудзьмі́ за ~му — стоя́ть гру́дью за ро́дину
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
remote [rɪˈməʊt] adj.
1. адда́лены, далёкі;
remote past далёкае міну́лае;
remote ancestors далёкія про́дкі
2. глухі́, адасо́блены;
a remote village глуха́я вёска
3. далёкі, да́льні (пра сваякоў)
4. малы́;
aremote chance невялі́кі шанц
5. (from) які́ не звя́заны з чым-н. непасрэ́дна; які́ мае адда́леныя адно́сіны да чаго́-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
глыбі́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца на вялікай глыбіні (у 2 знач.). Глыбінныя рыбы. // Які дзейнічае на вялікай глыбіні. Глыбінная бомба. // Які праводзіцца на вялікай глыбіні. Глыбінная лоўля.
2. Які знаходзіцца ў глыбіні краіны, вобласці і пад. Вёска была глыбіннай — за цэлых сорак кіламетраў ад чыгункі. Навуменка.
3. Які выражае сутнасць, унутраны змест чаго‑н.; істотна важны. Раскрыць глыбінныя працэсы ў літаратуры. // Скрыты, патаемны. Глыбінныя жаданні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)