Verbum

нірва́на, -ы, ж.

1. Паводле вучэння будыстаў: стан глыбокага спакою і поўнай унутранай гармоніі, які дасягаецца адмаўленнем ад усіх жыццёвых клопатаў і імкненняў.

2. перан. Стан спакою, сузірання і асалоды.

Апусціцца ў нірвану.

ніт¹, ніта, мн. ніты, -аў, м.

Металічны стрыжань, які мае на адным канцы галоўку, а на другім — разьбу, на якую накручваецца гайка; болт (спец., уст.).

|| прым. ні́тавы, -ая, -ае.

ніт², ніта́, мн. ніты́, -о́ў, м. (спец.).

1. Злучэнне ніцяных петляў у ткацкім станку для падымання нітак асновы.

Укідаць аснову ў ніты.

2. Спосаб ткання, ад якога залежыць від перапляцення ніцей у тканіне.

Абрус у шаснаццаць нітоў.

нітава́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ту́ецца; незак.

1. Злучацца нітамі¹.

2. перан. Злучацца, звязвацца.

|| зак. знітава́цца, -ту́ецца.

нітава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; незак.

1. што. Злучаць, змацоўваць нітамі¹.

2. перан., каго-што. Злучаць, звязваць.

Нітуе вясна сілы.

|| зак. знітава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны.

|| наз. нітава́нне, -я, н.

ні́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Тонка ссуканая пража.

Шаўковыя ніткі.

2. Нізка (пацерак, караляў і пад.).

3. перан. Аб чым-н. пабудаваным, што выцягнулася ў выглядзе простай лініі.

Н. нафтаправода.

Н. чыгункі.

4. перан. Тое, што злучае, служыць для сувязі.

◊

Да (апошняй) ніткі — усё, поўнасцю, да канца (абабраць, аграбіць, прапіць і пад.).

Прамокнуць да ніткі — зусім.

Шыта белымі ніткамі — няўмела, няўдала схавана што-н.

|| памянш.ласк. ні́тачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.

◊

Па нітачцы бегаць — быць паслухмяным, дысцыплінаваным.

|| прым. ні́тачны, -ая, -ае.

ніткападо́бны, -ая, -ае.

Які падобны на нітку, нагадвае нітку.

Ніткападобныя чэрві.

|| наз. ніткападо́бнасць, -і, ж.

нітра...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.: які мае адносіны да азоту, да азотнай кіслаты, напр.: нітрабензол, нітралак, нітрафарба.

нітрагліцэры́на, -ы, ж.

Арганічнае злучэнне ў выглядзе масляністай вадкасці, што атрымліваецца ўздзеяннем сумесі азотнай і сернай кіслаты на гліцэрыну; ужыв. як выбуховае рэчыва і як лекавы прэпарат.

|| прым. нітрагліцэры́навы, -ая, -ае.

нітра́ты, -аў, адз. нітра́т, -у (спец.).

1. Солі і эфіры азотнай кіслаты, якія выкарыстоўваюцца ў тэхніцы, медыцыне, а таксама (солі) як угнаенне.

2. толькі мн. Пра солі азотнай кіслаты ў злаках, садавіне, гародніне, калі яны перавышаюць дапушчальную норму (разм.).

Н. шкодныя для здароўя.

|| прым. нітра́тны, -ая, -ае.