АНА́ФАРА

(грэч. anaphora літар. вынясенне ўверх),

адзінапачатак, стылістычная фігура ў вершаскладанні — паўтарэнне аднолькавых гукаспалучэнняў, слоў ці выразаў у пачатку вершаваных радкоў або суседніх строфаў (адпаведна выдзяляюць гукавую, лексічную і сінтаксічную анафару). Павышае эмацыянальнасць паэт. выказвання, узвышае яго тон, кампазіцыйна арганізуе, яднае асобныя радкі і часткі тэксту. Прыклад лексічнай анафары:

Зноў навіслі цёмны хмары,

Зноў туманы неба крыюць,

Зноў па свеце ходзяць мары,

Зноў крапчэй нам віхры выюць...

(Цётка. «Бура ідзе»)

т. 1, с. 341

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АПАВЯДА́ЛЬНЫ СКАЗ,

камунікатыўна-сінтаксічная адзінка мовы, у якой рэчаіснасць адлюстроўваецца ў выглядзе паведамлення. Асн. прызначэнне апавядальнага сказа — несці інфармацыю (гэтым ён проціпастаўляецца пытальнаму сказу і пабуджальнаму сказу). Апавядальнаму сказу ўласціва складаная сістэма сродкаў перадачы паведамляльнага значэння: інтанацыя, фразавы (лагічны) націск, парадак слоў, марфал. катэгорыі (асабліва катэгорыі часу і абвеснага ладу дзеяслова), службовыя словы і інш. Структурныя схемы апавядальнага сказа разнастайныя: ад аднаслоўных сказаў да канструкцый самай складанай пабудовы.

А.Я.Міхневіч.

т. 1, с. 411

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

korowód, ~odu

korow|ód

м.

1. шэсце;

~ód żałobny — жалобнае шэсце;

2. карагод;

3. ~ody мн. цырымоніі;

bez długich ~odów — без [лішніх] цырымоній; без лішніх слоў

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

zasób, ~obu

zas|ób

м.

1. запас;

bogaty ~ób wyrazów — вялікі запас слоў;

2. ~oby мн. рэсурсы;

~oby materialne — матэрыяльныя рэсурсы;

~oby mieszkalne — жылы фонд

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Вя́ліць, вя́лы. Рус. вя́лить, вя́лый і г. д. Да слав. *vęd‑ ’вянуць’ (гл.). Зыходным для ўсх.-слав. слоў з’яўляецца *vędl‑ (аддзеяслоўнае ўтварэнне на ‑l‑).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Турлю́дзіць ‘балбатаць надакучліва’ (мсцісл., З нар. сл.), ‘гаварыць лухту’ (Мат. Маг.). У выніку метатэзы з трылюдзіць ‘тс’, магчыма, пад уплывам папярэдніх слоў, гл трылу́дзіць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

абракада́бра

(п.-лац. abracadabra)

1) магічная формула, таямнічае слова, якому прыпісвалася цудадзейная сіла;

2) бяссэнсавы, незразумелы набор слоў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ана-

(гр. ana = уверх)

першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае рух угору, падмацаванне, паўторнае або зваротнае дзеянне.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

андра-

(гр. aner, andros = мужчына)

першая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае адносіны да мужчыны або мужчынскага полу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

-андрыя

(гр. andreios = мужчынскі)

другая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на адносіны да мужчыны або мужчынскага полу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)