◎ *По́смыч, посмуч ’чорнагаловік крывасмокавы, Poterium sangitisorba L або Saguisorba minor’ (ТС); іншая назва с мучай: ёго зовуць чорнагалоў, а осенью анучай, целят кормяць: варыянт омы чай ’асака на мокрых месцах’ (ТС). Да смыкаць скубаць, рваць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́ўка ’ёрш, Acerina cemua L.’ (леп., ЛА, 2). Няясна, відаць, гукапераймальная назва, параўн. літ. pūkis, pūkys ’тс’, ням. прус. Реіке ’тс’, укр. пу́кавка ’альхоўка, Rhodeus sericeus amarus’, польск. pukawka ’тс’ і пад. Матывацыю гл. пад пукас.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рале́шнік ’валачобнік’ (Сцяшк. Сл.). Ад выклічніка ралё!, што спяваюць валачобнікі, параўн. літ. ralio!, характэрных для “ралявання” (велічання), гл. Грэймас, Этн., 143. Менш верагодная сувязь з рус. раёшник ад раёк ’батлейка’, іншая назва — ку́кольник. Параўн. лалоўнікі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Седмачо́к ‘семачок, Trientalis europaea L.’ (гродз., маг., Кіс.; Байк. і Некр.). Рэдкі выпадак захавання этымалагічнага д у вытворных ад сем (гл.), наўрад ці пад уплывам польск. siedem, бо назва фіксуецца і на ўсходзе Беларусі. Гл. семачок.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слёзнік ‘чальчак, Lythrum salicaria L.’ (Ласт., Кіс., Мат. Гом.), іншая назва плаку́н (Ласт.). Да сляза (гл.), паводле Ластоўскага (Ласт., 799), “народ верыць, што ад яго плачуць ведзьмы і чэрці”; паводле Мат. Гом., “капае з ее сок”.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Беркін ’назва расліны Meliotus albus L. і інш.’ Гл. барку́н. Варыянт беркін запазычаны з адной з цюрк. форм. З цюрк. слоў, якія прыводзіць Мяркулава, Очерки, 87, бліжэй ад іншых да бел. формы стаіць караім. біркін ’быць запырсканым’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вячо́рніца ’Hesperis matronalis L.’ (БРС, Кіс., РБС). Укр. вечерниці (душисті) (Грынч.), рус. вечерница, польск. wieczernik, в.-луж. wječornička, чэш. večernice, слав. večernica, балг. вечерник ’тс’. Да вячэрні; назва, паводле характэрнай асаблівасці расліны; тое ж у лацінскай назве.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Думаўё ’дамавіна’ (Касп., Сл. паўн.-зах.). З *domovьje; параўн. слав. *domovina, *domovišče ’жыллё’ (гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 70–71), якія ўжываюцца і ў значэнні ’дамавіна’. Гл. яшчэ Фасмер, 1, 528 (пад домови́на, домови́ще). Эўфемістычная назва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ды́мніца, назва расліны (БРС) = рус. дымя́нка; таксама ’курная хата’ (Касп.), ’дымаход, ляжак’ (Бяльк.). Утварэнне прасл. характару суфіксам *‑ica ад прыметніка *dymьnъ (*dymьnica; агляд форм і семантыкі ў слав. мовах гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 203–204).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кліп-кліп ’перадача характэрнага скрыпу абутку на драўлянай падэшве’: «Пасля вайны хадзілі у клікатнях, клікатні гібаліся, і як ідзешß кліп‑кліп» (Сл. паўн.-зах., 477). З кантэксту відаць, што назва клікатні звязана з кліп‑кліп. Гл. кліпанікі.⇉_
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)