плея́да

(ад гр. Pleias, -ados = назва сузор’я)

група выдатных дзеячаў навукі, культуры адной эпохі, аднаго напрамку (напр. п. пачынальнікаў беларускай літаратуры).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

плуто́ній

(н.-лац. plutonium, ад гр. Pluton = назва планеты)

штучна атрыманы радыеактыўны хімічны элемент, серабрыста-белы метал, які належыць да актыноідаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

псеўдараманты́зм

(ад псеўда- + рамантызм)

1) назва рамантызму 19 ст. у адрозненне ад рамантызму сярэдневяковага перыяду;

2) уяўна рамантычны характар чаго-н.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

эалі́т

(ад эа- + -літ)

1) устарэлая назва эпохі каменнага веку (палеаліту); 2) камень з вострымі краямі, падобны на штучна апрацаваны камень.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

эмана́цыя

(лац. emanatio = выцяканне)

1) выпраменьванне, выдзяленне чаго-н. (напр. э. газаў);

2) тое, што выпраменьваецца, выдзяляецца;

3) першапачатковая назва радону.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

юра́

(фр. Jura = назва гор у Францыі і Швейцарыі)

другі перыяд мезазою ў гісторыі Зямлі, які працягваўся 55—58 млн. гадоў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Вадано́с 1 ’вага ў студні з жураўлём’ (ДАБМ, 809); вадано́сы ’каромысел’ (ДАБМ, 821). Да вада і насіць.

Вадано́с 2 ’труцень’ (З нар. сл.). Назва звязана з народным уяўленнем аб трутнях: «трутні ваду носяць» (там жа, 206).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жаўтабру́х ’від вужа’. Рус. дан. желто́брюх ’бязногая яшчарка, Ophiosaurus serpentinus’, укр. жовто́брюх ’від вужа’, польск. żółtobrzuchi ’маючы жоўтае бруха’, чэш. žlulobřichý ’тс’. Усх.-слав. назва паўзуна ўтворана як складанае слова: желт‑о‑брюх (гл. жо́ўты, бру́ха).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Меќалка ’коцік на дрэвах’ (Янк. 2). Відаць, да мека ’мядзведзь’. Аналагічны семантычны пераход ’назва звера’ > ’коцік на дрэвах’ назіраецца ў бел. коцік, польск. kotka, славен. mačica, ням. Kätzchen, якія звязаны з ’кот’, чэш. jehněda — з ’ягнё’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Нядо́брае ’нечысць, нячысцікі’ (Мат. Гом.), параўн. укр. недобрий ’чорт’. Табуізаваная назва, створаная з мэтай засцярогі; параўн. нячы́сты ’тс’. Сюды ж нядо́брыцца ’нездаровіцца, нядужыцца’ (жлоб., Жыв. сл.). Гл. добры, параўн. у прамым значэнні нядо́бра ’няўдобіца’ (Сл. ЦРБ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)