По́йсы ’пісягі на кепска вымытай кашулі’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Паводле Грынавяцкене (там жа), слова паходзіць ад літ. paišos ’плямы сажы’, параўн. paišaĩ ’сажа, куродым’, pajšýti мазаць’. Субстратны балтызм?

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пу́нтамі ’часам, перыядамі’: пуншамі прыстае хвароба (Цых.), ’час ад часу, прыступамі’ (іўеў., Сл. ПЗБ) ’з перапынкамі’ (валож., ЛА, 2; Сцяц., Жд. 3), параўн. літ. punktais ’тс’. Да пунт (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Расакі́ля ’гусялапка востравугольная, Alchemilla acutangula’ (ігн., Сл. ПЗБ). Літуанізм; паводле аўтараў слоўніка з літ. rasakilà ’тс’, што з rasá ’раса’ і kìlti ’узнімацца, уздымацца, расці, павялічвацца’. Параўн. расі́чка (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рэке́ша ’поўная або неахайная жанчына’, раге́ша ’неахайны чалавек’ (смарг., бярэз., Непакупны, Связи, 194). З літ. rekešỹs ’разгалістае дрэва; няўклюда’, rẽkežis, rekežỹs ’бясформенная рэч’ (Непакупны, там жа). Гл. яшчэ рагеша.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сухаве́трыца ’сухавей’ (Сл. ПЗБ, Рагаўц.), сюды ж, відаць, сухаве́траны ’смярдзючы, з непрыемным пахам’ (Ян.). Да спалучэння суха (гл. сухі) і ве́цер (гл.), магчыма, пад уплывам літ. saũsvejis, гл. сухавей.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тэ́ркаць ‘падаваць голас (пра гусей)’ (карэліц., стаўбц., ЛА, 1). Гукапераймальнае, магчыма, пад уплывам літ. ker̃kti ‘кракаць’ з характэрнай перадачай k > t, гл. ке́ркаць ‘гагатаць’ і та́ркаць ‘крычаць (пра гусей)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Анда ’адна’ (Дзмітр.). Магчыма, памылка друку — перастаноўка н — д ці вынік асіміляцыйна-дысіміляцыйных працэсаў: дн > нн > нд. Калі значэнне ’вось, нават’, магчыма, з літ. añdai (гл. Тапароў, Балтийские яз., 44).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Апруда1 ’гультай, абжора’ (Касп.). Няясна. Параўн. літ. aprūdìjęs ’іржавы’.

Апруда2 ’смерць’, віц. (П. В. Садоўскі, вусн. паведамл.). У выразе хай цябе апруда ’каб ты здох’. Параўн. апрудзіцца, апруцянець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Валмо ’ўпадзіна, паглыбленне’ (Яшк.). Параўн. ст.-польск. wełm ’бездань, вір’. Да *vьl‑, якое знаходзім у рус. волна, літ. vilnis ’хваля’, ням. Welle ’тс’. Падрабязней гл. во́лміна, там жа і літаратура.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гарта́й ’араты’ (Шатал., Сл. паўн.-зах.). Зыходзячы з геаграфіі слова, можна меркаваць, што гэта проста варыянт з пратэтычным г‑ да арта́й (гл.), г. зн. прамое запазычанне з літ. artójas ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)