эйнштэ́йн

[ням А. Einstein = прозвішча ням. фізіка (1879—1955)]

спецыяльная адзінка энергіі, якая прымяняецца ў фотахіміі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ГО́РАЎ Канстанцін Васілевіч

(25.9.1904, в. Лінёва Ніжагародскай вобл., Расія — 26.7.1988),

бел. вучоны ў галіне металазнаўства. Акад. АН Беларусі (1938). Засл. дз. нав. і тэхн. БССР (1968). Скончыў Маскоўскі ін-т каляровых металаў і золата (1930). У 1938—47 прэзідэнт АН Беларусі, у 1947—49 дырэктар Фізіка-тэхн. ін-та, у 1969—73 віцэ-прэзідэнт, в.а. акадэміка-сакратара Аддз. фізіка-тэхн. навук АН Беларусі. Навук. працы па структурных ператварэннях металаў і сплаваў. Даследаваў уплыў легіравальных элементаў і мадыфікавальных дамешак на працэс крышталізацыі і ўласцівасці высокатрывалага чыгуну, уплыў алюмінію, тытану, малібдэну, вальфраму і ванадыю на фазавы састаў, структуру і ўласцівасці гарачатрывалых сплаваў. Дзярж. прэмія Беларусі 1978.

Тв.:

Кинетика и механизм разупрочнения некоторых стареющих сплавов (разам з Р.Л.Тафпенец) // Кинетика и механизм кристаллизации. Мн., 1973;

Фазовые равновесия в сплавах Fe—Cu и Fe—С—Cr (разам з Л.А.Шаўчуком) // Весці АН БССР. Сер. фізіка-тэхн. навук. 1976. № 2.

т. 5, с. 357

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ЛАНДШАФТАЗНА́ЎСТВА.

раздзел фізічнай геаграфіі, які вывучае прыродныя тэрытарыяльныя комплексы — ландшафты геаграфічныя як часткі геагр. абалонкі Зямлі. Уключае вучэнне пра асн. заканамернасці фізіка-геагр. дыферэнцыяцыі, фізіка-геагр. раянавання і ўласна вучэнне пра геагр. ландшафты; паходжанне, структуру, прасторава-часавую дынаміку ландшафтаў пад уздзеяннем прыродных і антрапагенных фактараў, марфалогію, геахімію і геафізіку ландшафтаў. Вылучаюць прыкладное, меліярацыйнае, антрапагеннае Л. і інш. раздзелы. Асн. метад Л. — палявое даследаванне, якое суправаджаецца ландшафтнай здымкай. Тэарэт. асновы Л. закладзены ў працах В.В.Дакучаева, С.В.Калесніка, М.А.Сонцава, А.Р.Ісачанкі, В.Б.Сачавы. На Беларусі ў галіне Л. найб. вядомы працы А.А.Смоліча, М.Ф.Бліадухо, В.А.Дзяменцьева. Сістэматычныя даследаванні вядуцца з 1950-х г. Праведзены дэталёвыя даследаванні марфалогіі, структуры, тэр. заканамернасцей размяшчэння ландшафтаў. У БДУ распрацавана сістэма фізіка-геаграфічнага раянавання Беларусі. У 1984 выдадзена ландшафтная карта Беларусі.

Літ.:

Дементьев В.А., Марцинкевич Г.И. Ландшафты северной и средней Белоруссии (опыт классификации). Мн., 1968;

Марцинкевич Г.И., Клицунова Н.К., Мотузко А.Н. Основы ландшафтоведения. Мн., 1986.

В.С.Аношка.

т. 9, с. 120

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ве́бер

[ням. W. Weber = прозвішча ням. фізіка (1804—1891)]

адзінка магнітнага патоку ў Міжнароднай сістэме адзінак (СІ).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

крышталяфі́зіка

(ад крышталь + фізіка)

раздзел малекулярнай фізікі, якія вывучае фізічныя ўласцівасці крышталёў у сувязі з іх будовай.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

лаўрэ́нсій

[ад англ. E. Lawrence = прозвішча амер. фізіка (1901—1958)]

штучна атрыманы радыеактыўны хімічны элемент сям. актыноідаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

малекуля́рны

(ад малекула)

які адносіцца да малекулы, звязаны з вывучэннем малекул (напр. м. рух, м-ая фізіка).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

астрафі́зіка

(ад астра- + фізіка)

раздзел астраноміі, які вывучае фізічную прыроду касмічных цел і працэсы, якія адбываюцца ў іх.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

дальтані́ды

[ад англ. J. Dalton = прозвішча англ. хіміка і фізіка (1766—1844)]

хімічныя злучэнні пастаяннага саставу (параўн. берталіды).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

псіхафі́зіка

(ад псіха- + фізіка)

раздзел эксперыментальнай псіхалогіі, які вывучае суадносіны паміж ступенню раздражнення і сілай выкліканага ім адчування.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)