цвердало́бы, ‑ая, ‑ае.

Разм. іран. Вельмі ўпарты; тугі на розум. [Каваль:] «Цвердалобы ўласнік. Пра хату сваю толькі і думае». Савіцкі. [Вера:] — Трэба было пагутарыць больш далікатна, пэўна паслухаў бы. Не цвердалобы ж ён. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

cultivated [ˈkʌltɪveɪtɪd] adj.

1. культу́рны, развіты́ (чалавек, розум, густ і да т.п.)

2. культу́рны, які́ вырошчваецца/разво́дзіцца (пра расліны)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Па́мяць ’здольнасць запамінаць, захоўваць і аднаўляць у свядомасці ранейшыя ўражанні, успамін пра каго-, што-н.’ Агульнаслав.: рус. па́мять, укр. памʼять, ст.-рус. память, ст.-слав. памѧть, польск. pamięć, чэш. paměť, славац. pamiať, серб.-харв. па̏ме̑т, славен. pámet ’розум’, балг. па́мет. Прасл. pamętь, — дэрыват ад po‑mьněti (гл. по́мніць) (Махэк, 490). Роднасныя ст.-літ. mintìs ’думка, меркаванне’, усх.-літ. mintís ’загадка’, літ. atmintìs ’памяць’, ст.-інд. matíṣ ’думка, погляд’, авесц. maìti ’думка, погляд’, лац. mens, родн. скл. mentis ’мысленне, розум’, і.-е. *mṇtis (гл. Вальдэ-Гофман, 2, 69; Траўтман, 181; Уленбек, 212; Фасмер, 3, 195).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

наасфе́ра

(ад гр. noos = розум + сфера)

абалонка Зямлі, у якой выяўляецца ўплыў чалавека на структуру і хімічны склад біясферы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

АНТЫЛАГІ́ЗМ

(ад анты... + грэч. logos розум),

формула логікі, якая адлюстроўвае несумяшчальнасць пасылак катэгарычнага сілагізму з адмаўленнем яго заключэння. У аснове антылагізму ляжаць законы лагічнага вываду, паводле якіх вынік не можа быць памылковым, калі пасылкі праўдзівыя. Тэорыя антылагізму — адзін з варыянтаў сілагістыкі.

т. 1, с. 397

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

выда́тны, -ая, -ае.

1. Які вылучаецца сярод іншых, славуты; які карыстаецца вялікай вядомасцю.

В. вучоны.

2. Незвычайны, выключны.

В. розум.

Выдатныя здольнасці.

3. Вельмі добры.

Прадукцыя выдатнай якасці.

Ты ж выдатна (прысл.) спяваеш.

4. у знач. наз. выда́тна, нескл., н. Самая высокая адзнака (у 4 знач.).

Атрымаць выдатна па хіміі.

|| наз. выда́тнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

све́тлы, -ая, -ае.

1. Які ярка свеціць.

Светлая лямпачка.

2. Добра асветлены, яркі.

Светлыя палацы.

С. дзень.

3. Ясны, празрысты.

С. ручаёк.

4. Менш яркі па колеры ў параўнанні з іншымі, не цёмны.

Светлыя валасы.

Светлыя фарбы.

5. Радасны, нічым неазмрочаны, незасмучаны.

Светлая будучыня.

С. ўспамін.

6. Ясны, лагічны, праніклівы.

С. розум.

Светлыя надзеі.

|| наз. све́тласць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дале́й, прысл.

1.

Выш. ст. да прыслоўя далёка. Бачыць вока далёка, а розум яшчэ д. (прыказка).

2. Наперадзе, на пэўнай адлегласці.

Д., за жытам, пачынаецца бярэзнік.

3. Затым, потым, у далейшым.

Д. усё будзе добра.

4. Працягваючы пачатае.

Чытаць д.

◊

І гэтак далей (скарочана і г.д.) — ужыв. ў канцы пералічэння як указанне на тое, што пералічэнне можа быць працягнута.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэарэты́чны

1. в разн. знач. теорети́ческий;

~ная пра́ца — теорети́ческий труд;

т. ро́зум — теорети́ческий ум;

2. (оторванный от практики) теорети́чный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

undeveloped [ˌʌndɪˈveləpt] adj.

1. неразвіты́; няста́лы (пра розум, цягліцы, расліны)

2. няўро́блены, неапрацава́ны (пра зямлю)

3. не развіты́ (пра краіну)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)