пу́тны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Разумны, талковы. Шкада, што такому чалавеку бог даў розум. Каб путнаму чалавеку, то якую карысць калгасу прынёс бы!.. Сергіевіч. Нічога пэўнага, путнага, як на тое, не прыходзіла ў галаву. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
энциклопеди́ческий в разн. знач. энцыклапеды́чны;
энциклопеди́ческий слова́рь энцыклапеды́чны сло́ўнік;
энциклопеди́ческий ум энцыклапеды́чны ро́зум;
энциклопеди́ческие зна́ния энцыклапеды́чныя ве́ды;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
psyche
[ˈsaɪki]
n.
1) душа́, дух (чалаве́ка); псы́хіка f.
2) ро́зум -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
узя́цца, вазьмуся, возьмешся, возьмецца; пр. узяўся, узялася, ‑лося; заг. вазьміся.
Зак. да брацца.
•••
Адкуль (толькі) ногі ўзяліся; дзе (толькі) ногі ўзяліся гл. нага.
Узяцца за галаву — тое, што і брацца за галаву (гл. брацца).
Узяцца за гуж — тое, што і брацца за гуж (гл. брацца).
Узяцца за розум — тое, што і брацца за розум (гл. брацца).
Узяцца ўчубкі — а) учапіцца адзін аднаму ў валасы, пер’е. Верабейчыкі, як дзеці, дурэюць, чырыкаюць, а часамі і ўчубкі возьмуцца. Колас; б) пачаць бурна спрачацца з кім‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клёк, ‑у, м.
Разм.
1. Розум, развага. Ого, Ічэ — галава з мазгамі! Клёк у хлопца ёсць! Шынклер.
2. Жыццёвая сіла; сокі. — Калі ў чалавеку няма ўжо клёку, дык ніхто яму не паможа, — прастагнала Салвесіха. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
mądrość
mądroś|ć
ж. мудрасць; розум;
ząb ~ci — зуб мудрасці
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Недаўме́ць ’не разумець, недамысліваць’ (Мат. Маг.), недаўмі́ць ’недадумаць’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Сюды ж недаўменне ’здзіўленне, стан нерашучасці як вынік неразумення’ (ТСБМ), рус. маск. недоуме́ть ’не здолець, дрэнна зрабіць што-небудзь’. З не і даўме́ць ’дапяць, уразумець’, да ум ’розум’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
энцыклапеды́чны
1. в разн. знач. энциклопеди́ческий;
э. сло́ўнік — энциклопеди́ческий слова́рь;
~ныя ве́ды — энциклопеди́ческие зна́ния;
2. энциклопеди́чный;
э. ро́зум — энциклопеди́чный ум
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
алігафрэнапсіхало́гія
(ад аліга- + гр. phren = розум + псіхалогія)
раздзел псіхалогіі, які вывучае псіхічнае развіццё і магчымасць яго карэкцыі ў дзяцей з інтэлектуальнымі недахопамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
шалёны, -ая, -ае.
1. Хворы на шаленства (у 1 знач.).
Ш. воўк.
2. Які страціў разважлівасць, цвярозы розум.
Шалёная, што ты надумала рабіць!
3. перан. Вялікай сілы, напружаны; нястрыманы ў пачуццях.
Шалёная скорасць.
4. перан. Неўтаймоўны, люты.
Ш. характар.
5. перан. Выпадковы, бязладны.
Шалёная куля.
◊
Шалёныя грошы — грошы, якія лёгка дастаюцца і таму расходуюцца неэканомна.
Шалёныя цэны (разм.) — вельмі высокія.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)