Пярэ́йд ’пераход; праход’ (Нас., Гарэц., Стан.). Бяссуфікснае ўтварэнне ад перайсці, 1 ас. адз. л. перайду́ (гл. ісці), параўн. пярэйсьце ’тс’ (Гарэц.). У падобным польск.przedejdę ’пайсці ўперад’, якое Банькоўскі (2, 829) лічыць багемізмам, параўн. чэш.předejdu ’апярэджу’, інфінітыў předejíti ’апярэдзіць’, выступае варыянт прыстаўкі (прыназоўніка) *perdъ (przede‑, гл. перада‑, перад).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
occlude
[əˈklu:d]
v.
1) забіва́ць; затыка́ць; зачыня́ць (прахо́д)
2) Chem. убіра́ць (га́зы)
3) Dentistry шчы́льна сыхо́дзіцца (пра зу́бы ве́рхняй і ні́жняй сківі́цы)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Пераку́чча (пырыку́ччэ) ’праход між загародкамі ў хляве’ (кам., Нар. сл.). Да пера- (ці перад‑) і куча2 (гл.), якое з прасл.kǫtja ’хата’ (параўн. серб.-харв.kyћa ’дом’, славен.koča ’хаціна’, макед.ку́ка ’дом’, балг.къща і інш. (Лекс. Палесся, 161, 171), параўн. ку́чка ’загарадка (для курэй, качак і інш.)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
То́рак (то́рок) ’праход’, ’троп звера’ (ТС), сюды ж торокова́ць ’снаваць, рабіць праходы (пра звера)’ і, магчыма, торокова́цца ’такаваць (пра цецерукоў)’ (ТС). Дэмінатыўнае ўтварэнне з суф. *‑ъkъ ад тор1 (гл.). Няясныя адносіны да таро́к ’кладка з калодаў праз рэчку’ (гл.), што бліжэй да тар, та́ра ’плыток для пераезду’ (ТС), гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ізбе́г ’уцякач’ (Нас.), параўн. рус.арханг., паўн.избе́г воды ’канец адліву’, ст.-рус.избѣгъ ’уцёкі’ (1340 г.), ’праход у гарах; месца, дзе можна выйсці’. Відаць, працягвае ст.-рус.избѣгъ — бязафікснае ўтварэнне ад избегати ’ўцякаць’. Гл. бег. У бел. мове перанос назвы дзеяння на асобу па яе схільнасці да адпаведнага дзеяння.
1. Секучы, зрабіць навылётную адтуліну ў чым‑н. Прасячэ Тарэнта ў стопцы акно, падраўняе падлогу, глінай яе пазамазвае і будзе жыць.Галавач.// Нанесці глыбокую рану чым‑н. вострым. Прасячы нагу сякерай.
2. Зрабіць праход, праезд у чым‑н. пры дапамозе інструментаў, прылад. Прасячы дарогу ў гарах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Dúrchgang
m -es, -gänge
1) прахо́д
kein ~! — прахо́ду няма́!
2) транзі́т
3) спарт. спро́ба
im ersten ~ — у пе́ршай спро́бе
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Віць1 ’балота з вокнамі’ (Жучк., 14). Няясна. Магчыма, славянскага паходжання, ад віць2 з наступным мяркуемым развіццём значэння: *віць ’што-небудзь плеценае’ (параўн. рус.вить ’тс’) → ’праход з плятня праз балота → балота’. У семантычных адносінах параўн. гаць ’праход праз топкае месца, дарога праз гаць’ і гаць ’багна’. Не выключана балтыйскае паходжанне. Тапароў і Трубачоў (Лінгв. аналіз, 180) параўноўваюць таксама гідронімы Вить, Веть і інш. гэтага ж кораня з жэмайц.Витути, Витагола.
1. Глыбокая звужаная адтуліна ў чым‑н. Гарлавіна паравога катла. Гарлавіна вулкана. □ Па самую гарлавіну.. [яма] была напоўнена збожжам.Сабаленка.// Вузкі праход. У асобных месцах гушчар забраўся амаль да сярэдзіны, сціснуўшы рэчку з двух бакоў у вузенькай гарлавіне.«Звязда».
2. Адзін з рукавоў у вусці ракі (пры Чорным і Азоўскім морах). Гарлавіна Дуная.
3. Выраз для шыі ў адзенні. Выразаць гарлавіну ў блузцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кро́сінг
(англ. crossing)
1) вентыляцыйны праход у шахце для раздзялення перасякальных струменяў паветра;
2) сп. забаронены прыём у забегу, заездзе, калі адразу пасля абгону рэзка перасякаецца шлях саперніку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)