учы́нак, ‑нку, м.
Дзеянне, учыненае кім‑н., тое, што здзейснена кім‑н. Думкі Насці былі накіраваны да таго, каб зменшыць сваю віну і як-небудзь апраўдаць свой учынак. Мележ. Ніяк не верылася, што.. [Клінцэвіч] рашыўся на такі смелы ўчынак, як забойства мацёрага правакатара. Машара. [У вачах дзеда Талаша] часамі блукаў і затоены агеньчык гатовы разгарэцца .. пажарам рашучых учынкаў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
касы́, -а́я, -о́е і ко́сы, -ая, -ае.
1. Размешчаны, накіраваны пад вуглом да гарызантальнай паверхні, не адвесны.
К. прамень.
К. почырк.
2. Скрыўлены, несіметрычны.
Касая рама.
Касыя дзверы.
3. Касавокі.
Касая дзяўчына.
4. Размешчаны не пасярэдзіне, а збоку.
К. каўнер.
Касая засцежка.
5. перан. Недружалюбны, падазроны (пра позірк, погляд).
Касыя позіркі.
Коса (прысл.) глядзець на каго-н.
○
Касы вугал — вугал, які большы або меншы за прамы.
Касы парус (спец.) — трохвугольны парус.
◊
Касы сажань у плячах (разм.) — шыракаплечы, магутнага складу (пра чалавека).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
акрапета́льны
(ад гр. akron = вяршыня + лац. petere = імкнуцца)
накіраваны да вяршыні, напр. парадак распускання кветак у шэрагу суквеццяў (гронка, колас, шчыток).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
антыфабі́чны
(ад анты- + гр. phobos = страх)
накіраваны супраць страху, трывогі;
а-ыя сродкі — лякарствы, якія прымяняюцца пры стане страху, трывогі, павышанай узбуджанасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
іканакла́зм
(с.-лац. iconoclasmus, ад гр. eikon = выява, вобраз + klasis = зламанне)
рэлігійны рух у сярэднія вякі, накіраваны супраць хрысціянскага культу абразоў; іканаборства.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
канклюдэ́нтны
(ад лац concludere = заключаць)
юр. накіраваны на заключэнне дагавора;
к-ае дзеянне — дзеянне, якое сведчыць аб маўклівай згодзе асобы заключыць дагавор.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
грамадзя́нскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да прававога становішча грамадзян (у 1 знач.) у дзяржаве. Грамадзянскі кодэкс. Грамадзянскія правы. Грамадзянскія законы. / Накіраваны на карысць грамадства; уласцівы грамадзяніну. Грамадзянскі абавязак.
2. Неваенны, цывільны. Ніхто пабочны сюды не заглядваў — грамадзянскаму насельніцтву ўвогуле было забаронена хадзіць у лес, а гітлераўцы баяліся. Няхай.
•••
Грамадзянская вайна гл. вайна.
Грамадзянская паніхіда гл. паніхіда.
Грамадзянскі шлюб гл. шлюб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падрыўны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да падрыву, узрывання. Падрыўныя работы. □ [Віктар] вывучаў падрыўную справу, авалодваў усімі відамі зброі, пазнаваў тайны разведкі ў тылу ворага. Шчарбатаў. // Які робіць падрывы, узрывы. Іван Груздовіч, былы настаўнік і камандзір падрыўной групы партызанскага атрада, загінуў смерцю героя вясной сорак трэцяга года. Шамякін.
2. перан. Накіраваны на падрыў чаго‑н.; шкодніцкі. Падрыўная дзейнасць імперыялістычных разведак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
базіпета́льны
(ад гр. basis = аснова + лац. petere = накіроўваецца)
накіраваны ад вершаліны да асновы (пра развіццё бакавых галінак або частак якога-н. органа расліны).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дэпатрыятыза́цыя
(ад дэ + гр. patria = радзіма)
1) адмаўленне ад любові да радзімы, страта прывязанасці да яе;
2) ідэйны рух, накіраваны супраць патрыятычнага выхавання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)