павышэнне т-ры паветра да 0 °C і вышэй зімой ва ўстойлівы марозны перыяд. Узнікае ад прытоку паветра з больш цёплых раёнаў (гл.Адвекцыя, Цыклон) або выклікаецца мясц. награваннем паветра сонечнай радыяцыяй. Найб. характэрна для тэрыторый з кліматам, пераходным ад марскога да кантынентальнага. На Беларусі за снеж.—люты на крайнім ПдЗ бывае больш за 50 дзён з А., на ПнУ — 26—30. Працяглыя адлігі часам выклікаюць сярод зімы паводкі на рэках.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
сібе́рны, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Крайне суровы; бязлітасны, жорсткі. Сіберны чалавек. Сіберны характар. □ Бялявыя вусы з рыжым адлівам былі заядла падкручаны. Ён сіберным вокам ласкавага бацькі акідаў адданы пад яго апеку і ахову горад: ці няма дзе чаго крамольнага або проста непатрэбнага.Караткевіч.
2. Вельмі моцны, рэзкі, люты (пра вецер, мароз і пад.). Сіберны мароз. □ Быў сіберны холад, і людзі часта прыбягалі пагрэцца ў кацельную.Лынькоў.Не магу я, кволая дзяўчына, Сцюжай гэтакай ісці палямі Над сібернымі вятрамі.Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чужы́нскі, ‑ая, ‑ае.
1.Разм. Тое, што і чужы (у 1 знач.). Парабчанка Кацярына Жне чужынскае дабро.Броўка.
2. Які мае адносіны да чужынца, належыць яму. Над Паставамі хмарай качаецца дым, ад матораў чужынскіх аж стогне абшар.Дубоўка.Толькі той у баях пераможа, Зломіць люты чужынскі рух, Хто пад націскам зграі варожай Захавае свой цвёрды дух.Глебка.// Такі, як у чужынца; халодны, суровы. — А дзе мая шапка? — спытаў [Панця] сурова і ўстрывожана. — Га? — І апёк бацьку бязлітасным, чужынскім позіркам.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зуры́ць ’гнаць’ (Шат.; мазыр., ЭШ). Чэш.zuřiti ’гневацца; выступаць супраць каго-н.’, славац.zúriť ’гневацца’. Трубачоў (Слав. языкозн., V, 179) параўноўвае бел. і чэш. лексемы, прапануе прасл. дыялектызм zuriti і піша пра генетычную сувязь з літ.žiaurùs ’люты, жорсткі’. Аб літ. слове гл. Фрэнкель, 1303 і 514. Іначай Махэк₂ (719–720), які звязвае чэш. слова з польск.żurzyć ’гневацца’ (гл. журыцца); Копечны (440), тлумачыць zuřiti < zóriti да і.-е.*gʼher‑ ’моцна жадаць’. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
atrocity
[əˈtrɑ:səti]
n., pl. -ties
1) лю́тасьць, зьве́рскасьць f.
2) лю́ты ўчы́нак; зьве́рства n.
3) informal страхо́цьце n., жахлі́васьць f., про́мах -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
зле́есравнит. ст.
1.нареч. больш зло́сна; больш сярдзі́та; больш лю́та; см.злоII.
2.прил. больш злы; больш ліхі́; больш зло́сны; больш сярдзі́ты; больш лю́ты; см.злой.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГАРЭ́ЕЎ Муса Гайсінавіч
(9.7.1922, в. Ілякшыды, Башкортастан — 17.9.1987),
двойчы Герой Сав. Саюза (люты, крас. 1945), палкоўнік (1956). Скончыў ваен.-авіяц. школу (1942), Ваен. акадэмію імя Фрунзе (1951), Ваен. акадэмію Генштаба (1959). У Чырв. Арміі з 1940, на фронце з вер. 1942: пілот, камандзір звяна, эскадрыллі, штурман авіяц. палка. Удзельнічаў у вызваленні Барысава, Мінска, Гродна, у баях на Волзе, у Данбасе, Крыме, Польшчы, Германіі. Зрабіў каля 250 баявых вылетаў. Пасля вайны на камандных пасадах у Сав. Арміі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
сярдзі́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Схільны сердаваць, злавацца; злосны (пра чалавека). Маці ў .. [Івана] была сярдзітая, набожная жанчына.Машара.На маё дзіва, звычайна сярдзіты і строгі, бацька нават не накрычаў.Скрыган.Сярдзіты стораж выганяў нас з саду, З шырокай барадой, як памяло.Гаўрусёў.// Уласцівы такому чалавеку. Сярдзіты нораў.//Люты, злы (пра жывёл). У дзядзькі Антона надта сярдзітыя сабакі, ды затое разумныя, умелі пільна сцерагчы двор.Грамовіч.
2. Які сярдуе, злуецца на каго‑, што‑н., перажывае гнеў. [Аптэкар:] — Нешта дзядзька Галілей дужа сярдзіты сягоння?Зарэцкі.Базыль дадому вярнуўся стомлены, сярдзіты.Бажко.[Кіру] пад локаць падтрымліваў Пракоп Свірын — нахмураны, нават сярдзіты.Карпаў.// Які мае гнеўны, злы выраз (пра вочы, твар і пад.). Поглядам сярдзітым, нездаволеным [жонка] абмерала [Базыля].Нікановіч.// Прасякнуты, выкліканы гневам, злосцю. Сіваваронкі з сярдзітым краканнем кружылі над дуплістымі дзеравякамі.Колас.
3.перан.Разм. Моцны ў сваім праяўленні, люты (пра мароз, вецер і пад.). Сярдзітая нахлынула зіма.Танк.
4. Які моцна дзейнічае (пра віно, табаку, гарчыцу і пад.). Бацька .. перакуліў кілішак, крэкнуў і занюхаў мякішам хлеба. — Сярдзітая, халера, спірытус з панскага бровара.Грахоўскі.// Залішне высокі, недаступны (пра цану). Сярдзітая цана.
5.Разм. Старанны, заўзяты. Хлопец страх сярдзіты да работы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
bloody[ˈblʌdi]adj.
1. крыва́вы;
a bloody nose скрыва́ўлены нос
2. крыважэ́рны, лю́ты
3.BrE, slang, taboo пракля́ты, хале́рны (у лаянцы);
What bloody awful weather! Якое праклятае надвор’е!;
He doesn’t bloody care about the matter. Ён ні халеры не думае пра справу.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
monster
[ˈmɑ:nstər]
n.
1) вы́радак -ка m., пачва́ра -ы m. & f.
2) страшы́ла, страхо́цьце n.
3) лю́ты чалаве́к, гвалтаўні́к -а́m.; сады́ст -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)