лу́чший
1. сравнит. ст. ле́пшы;
2. превосх. ст. найле́пшы;
лу́чший из всех ле́пшы за ўсіх, найле́пшы;
◊
в лу́чшем слу́чае у ле́пшым вы́падку (ра́зе);
за неиме́нием лу́чшего не ма́ючы ле́пшага;
всего́ лу́чшего! усяго́ до́брага!, усяго́ найле́пшага!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
canon
I [ˈkænən]
n.
1) царко́ўны зако́н, кано́н -у m.
2) пра́віла n., станда́рт -у m.
the canons of good taste — пра́вілы до́брага гу́сту
3) афіцыйны сьпі́с кні́гаў Бі́бліі
4) сьпі́с сьвяты́х
5) Print кано́н (вялі́кі шрыфт — 48 пу́нктаў)
II [ˈkænən]
n.
кано́нік -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Нічо́га ’нічога; нядрэнна; абы-як’ (Нас., Сл. ПЗБ, Касп.), ’нічога, нішто сабе’ (Ян.), нычо́го ’дрэнна, нічога’ (Клім.), нічаго́ ’нічога, так сабе’ (Бяльк.), нічо́го ’нічога’ (Сцяшк.), укр. нічо́го ’нічога’, рус. ничего́ ’нічога; зусім; так сабе’, польск. рэдка niczego ’нічога; зусім’, чэш. ničeho ’нічога’, славац. ničoho ’тс’, в.-луж. ničeho, ničoho ’тс’, серб.-харв. nȉčego ’тс’. Пераважна паўн.-слав. утварэнне з *ni (адмоўе) і *čego (пытальны займеннік), гл. што. Экспрэсіўныя дэрываты: нічо́гачка, нічо́гачкі (Яўс., Нас.), нічагу́сі (⁺ні‑чаго‑сі, гл. сёй), нічогу́сенькі (ТС), нічагу́сенька, нічагусенькі, нічоге́нькі (Нас., Касп., Ян.), нічагу́ські (Сл. ПЗБ), нічагуткі (⁺ні‑чаго‑т‑кі, Бяльк.), нычогутько (⁺ні‑чого‑ти‑ко, гл. той, Клім.), нічаге́нечкі (Мат. Маг.). Развіццё семантыкі ад нейтральнага ’нічога’ да рознай градацыі адмоўных значэнняў на падставе спалучэнняў нічога дрэннага, нічога асаблівага ’так сабе, нядрэнна’, да нічога добрага ’абы-як, дрэнна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пералі́ўкі ’дробная страта; пусты занятак: пераліванне з пустога ў парожняе’, ’невялікі навар, даход’ (Нас., Шат.), ’драбніца, жарт’ (Шат.), звычайна ў спалучэнні з не (не-): не перэлі́ўкі ’не паласа, нічога добрага не чакай’ (ТС), гл. непераліўкі: да пера- і ліць (гл.). Укр. пере́ливки ’не жарты, не дробязі’, рус. пере́ли́вки, пск. ’памыі’, ’жарты, смех, кпіны’, смал. ’пустыя размовы’, на переливки ’на спрэчку’, польск. przelewki ’п’яныя жарты’, звычайна ў фразеалагізме to nie przelewki ’гэта не жартачкі!’, przelewka ’зліў, спуск шлаку’. Усх.-слав.-польск. ізалекса, з першапачатковага ’пералітае праз край’, хутчэй за ўсё, маецца на ўвазе спаборніцтва ў перапіванні, параўн. польск. przelewać ’ужываць без меры’, якое Банькоўскі (2, 858) трактуе як пераклад франц. transfuser ’тс’. У іншых слав. мовах — без суф. ‑к‑: в.-луж. přeliw, н.-луж. pśelew, серб.-харв. пре́лив, славен. prelívanje, preliv, балг. прел́иване. Параўн. непераліўкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Bonos mores corrumpunt congressus mali
Благія сувязі псуюць добрыя норавы.
Дурные связи портят добрые нравы.
бел. Адзін другога даводзіць да ліхога. Ліхая кампанія на ліха выведзе. Ліхая кампанія і добрага папсуе.
рус. С добрым поведёшься, добро переймёшь, с худым по ведёшься, худое переймёшь. Кто со злым живёт неразлучно, тот не проживёт веку благополучно. С лодырем поведёшься ‒ горя наберёшься.
фр. Les mauvaises compagnies corrompent les bonnes moeurs (Дурные/плохие компании портят добрые нравы).
англ. Evil communications corrupt good manners (Дурная компания портит хорошие манеры).
нем. Sage mir, mit wem du umgehst, und ich sage dir, wer du bist (Скажи мне, с кем ты водишься, и я скажу, кто ты).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
моль 1, ‑і, ж.
1. Вельмі малы матылёк атрада лускакрылых, вусень якога нішчыць шарсцяныя тканіны, збожжа і інш. Чалавек сеў насупраць. Шапкі не зняў. Расшпіліў паліто з добрага драпу, але моцна пабітае моллю — недзе доўга ляжала. Шамякін.
2. перан. Аб чым‑н. вельмі малым.
моль 2, ‑я, м.
Спец.
1. Лес, які сплаўляецца па рацэ ўрассыпную, асобнымі бярвеннямі, не звязанымі ў плыт.
2. у знач. прысл. мо́лем. Урассыпную. Сплаўляць лес молем.
моль 3, ‑я, м.
Спец. Колькасць грамаў хімічнага рэчыва, роўная малекулярнай масе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спачува́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які выражае спачуванне да чыйго‑н. гора, няшчасця і пад. [Паходня] прыслаў спачувальную тэлеграму ў рэдакцыю. Хадкевіч. Прыдумалі мы спачувальныя словы: «Жыццё зламала...», «Згарэў няшчасны...» Жычка.
2. Які са спагадай, зычліва адносіцца да каго‑н.; спагадлівы. А Глушак усё сядзеў, гаманіў, падступаўся к сэрцу, здаецца, і праўда спачувальнай Дамеціхі. Мележ. // Які выяўляе спачуванне, спагаду. Але ўсё гэта ідзе ў.. [Марфы] з глыбіні яе добрага спачувальнага сэрца. Васілевіч. — Ідзі, сынок, дадому... — спачувальным тонам сказаў дворнік. Якімовіч.
3. Які выражае адабрэнне. Спачувальны водзыў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ex vili socio fit vitiosus homo
Распутны сябар псуе і добрага чалавека.
Порочный друг портит и хорошего человека.
бел. 3 кім павядзешся, ад таго і набярэшся. 3 кім спазнаешся, такім сам станешся.
рус. С кем поведёшься, от того и наберёшься. С собаками ляжешь, с блохами встанешь. Свяжись с дураком, сам дурак станешь. Около дёгтю в дёготь, около репьев в репьи. С худым поведёшься, худое переймёшь.
фр. Dis-moi qui tu hantes je te dirai qui tu es (Скажи мне, кого ты хвалишь, я тебе скажу, кто ты).
англ. Evil communications corrupt good manners (Дурная компания портит хорошие манеры).
нем. Womit man umgeht das hängt einem an (С кем поведёшься, от того и наберёшься).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
западо́зрыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.
1. у чым. Пачаць падазраваць, лічыць вінаватым у чым‑н. На твары матроса было столькі ветлівасці і гасціннасці, што яго ніяк нельга было западозрыць у благім. Асіпенка. Вучні разышліся па класе, і Лемяшэвіч, каб яго не ўбачылі і — чаго добрага! — не западозрылі ў падслухоўванні, паспяшаўся выйсці з калідора. Шамякін.
2. таксама са злучн. «што». Пачаць здагадвацца аб чым‑н. Малы парабчук, які ў гэты час быў у доме, неўзабаве западозрыў, што нешта тут адбылося, і.. сказаў людзям. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нахвалі́цца, ‑хвалюся, ‑хвалішся, ‑хваліцца; зак.
1. Нагаварыць аб сабе многа добрага; пахваліцца ўволю. Узялі абавязацельствы, расшумеліся, нахваліліся. А як было, так і ёсць. Вось сёння, напрыклад. Нечага недагледзеў.. [Косця], не прадумаў — і сарвалі графік. Шыцік.
2. (звычайна з адмоўем «не» і дзеясловам «магчы»). Пахваліць каго‑, што‑н. удосталь, многа. Добрая рэч гэты Дом селяніна.. Пахваліцца не мог Сцёпка гэтым домам, бо дзе ж бы ён падзеўся ў незнаёмым горадзе? Колас. Уцехай і радасцю ўдавы была адзіная дачка, Раіса, якой маці не магла пахваліцца перад людзьмі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)