няке́млівы, ‑ая, ‑ае.
Які слаба кеміць; нездагадлівы. [Андрэй:] — От каб запалкі былі, агонь расклалі б. Ды дзе іх тут возьмеш? — Зусім ты някемлівы, — засмяяўся Васіль. — Брат жа твой курыць, а ты надзеў яго пінжак... Скрыпка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ламані́на,
Разм.
1. Тупыя працяглыя болі ў касцях, суставах, мышцах. Хоць і адчувалася яшчэ ламаніна ў касцях і кружылася галава, але Рыгор узяўся за справу. Барашка.
2. перан. Знішчэнне, разбурэнне чаго‑н. старога, традыцыйнага; ломка. [Ячны:] — Я гэта, брат, чытаў нядаўна «Цаліну» і думаў, — няўжо і ў нас, калі калгас будзем рабіць, такая самая ламаніна пачнецца, як там?.. Брыль. // Неспакой, беспарадак, мітусня, выкліканыя нечаканай пераменай. Брат раптам ажывіўся і гаварыў далей: — Ламаніна там нейкая ідзе... І што цікава,.. што ламаніну.. распачалі жанчыны. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недае́дзены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад недаесці.
2. у знач. прым. З’едзены не цалкам, не поўнасцю. — І добра, Толя. Ты, брат, заўсёды быў маладзец, — сказаў Сяргей Рыгоравіч, зноў беручыся за недаедзены агурок. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ненаро́кам, прысл.
Разм. Выпадкова, ненаўмысна; незнарок. Мы стаялі ўдвух, і тугая каса Ненарокам кранула мой твар. Панчанка. — Чаму ты не жэнішся? — прыставала Лёдзя, як бы ненарокам кладучы руку на старонку падручніка, якую чытаў брат. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мало́чны, -ая, -ае.
1. гл. малако.
2. Які дае многа малака.
Малочная карова.
3. Звязаны з перапрацоўкай малака.
М. завод.
4. Які выдзяляе малако.
Малочныя залозы.
5. Прызначаны для малака.
Малочныя бітоны.
6. Выкармлены малаком.
Малочныя парасяты.
7. у знач. наз. мало́чнае, -нага, н. Ежа з малаком або з малака.
Ён харчуецца толькі малочным.
○
Малочны брат або малочная сястра — аб няродных людзях, выкармленых малаком адной жанчыны.
Малочныя зубы — зубы ў дзяцей, якія выпадаюць пасля шасцігадовага ўзросту.
◊
Малочныя рэкі з кісельнымі берагамі (разм.) — матэрыяльна забяспечанае жыццё.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
запаве́траць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
У выразах: каб ты запаветраў; хай яно запаветрае — каб ты прапаў (згінуў); хай яно прападзе (згіне). — Гэ, — загуў басам Алесь, — ці адну ноч не спаў я! Няхай яно, брат, запаветрае. Колас.
[Ад даўнейшага слова «поветрие» — пошасць, мор.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сме́на в разн. знач. зме́на, -ны ж.;
сме́на карау́ла зме́на ва́рты;
рабо́тать в у́треннюю сме́ну працава́ць у ра́нішнюю зме́ну;
пришла́ пе́рвая сме́на прыйшла́ пе́ршая зме́на;
молодёжь — на́ша сме́на мо́ладзь — на́ша зме́на;
сме́на белья́ зме́на бялі́зны;
брат пришёл на сме́ну мне брат прыйшо́ў на зме́ну мне;
◊
на сме́ну на зме́ну;
сме́на поколе́ний зме́на пакале́нняў;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
закасцяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Зрабіцца цвёрдым, як костка; акамянець. Зямля закасцянела ад марозу.
2. перан. Тое, што і закаснець. — Нормы, яны, брат, харошая справа, калі не закасцянелі .. і не прыйшлі ў супярэчнасць з жыццём. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ашальмава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак., каго.
Разм.
1. Беспадстаўна аб’явіць нягоднікам, шэльмай; зняславіць каго‑н. [Лабановіч:] — Не, брат Янка, нельга доўга заставацца на адным месцы, бо яно цябе заесць і ашальмуе. Няхай жыве вандроўніцтва! Колас.
2. Ашукаць, падмануць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нахвалі́ць, ‑хвалю, ‑хваліш, ‑хваліць; зак., каго-што.
Нагаварыць аб кім‑, чым‑н. многа добрага; расхваліць. — Лялька, а не конь... Жывот падцягнуты... Зубы, як адзін, шыя, нібы ў лебедзя. Грыва доўгая, што шоўк... — Ну ты, брат, нахваліш. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)