са́жань, -жня, мн. -жні, -жняў, м.
1. Старая беларуская і руская мера даўжыні, роўная 3 аршынам (2,13 м).
2. Колькасць чаго-н., роўная гэтай меры.
Тры сажні дроў.
3. Прылада для абмервання зямельных участкаў.
Памераць прысядзібны надзел сажнем.
◊
Касы сажань у плячах — пра шырокага ў плячах, высокага чалавека.
|| прым. сажнёвы, -ая, -ае.
Сажнёвыя крокі (вельмі вялікія).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
свядо́масць, -і, ж.
1. гл. свядомы.
2. Чалавечая здольнасць да ўзнаўлення рэчаіснасці ў мысленні; псіхічная дзейнасць як адлюстраванне рэчаіснасці.
Быццё вызначае с.
3. Стан чалавека пры здаровым розуме і памяці, здольнасць кантраляваць свае ўчынкі і пачуцці.
Страціць с.
4. Думка, пачуццё, поўнае разуменне чаго-н., уменне ацэньваць з’явы жыцця, разбірацца ў рэчаіснасці.
С. мас.
С. учынкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скры́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.
Чатырохструнны смычковы музычны інструмент высокага тэмбру.
Сола на скрыпцы.
◊
Першая скрыпка —
1) вядучая скрыпка ў аркестры;
2) пра чалавека, якому належыць галоўная, уплывовая роля ў чым-н.
|| прым. скрыпі́чны, -ая, -ае.
С. клас.
○
Скрыпічны ключ (спец.) — знак на нотным радку, які ўстанаўлівае вышыню і назву высокага гуку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ядо́к, едака́, мн. едакі́ і едако́ў, м.
1. Той, хто есць, мае патрэбу ў харчаванні, або (звычайна з азначэннем) пра чалавека, які выяўляе пэўныя адносіны да яды.
Які я., такі і работнік (з нар.).
2. Той, хто харчуецца дзе-н. або знаходзіцца дзе-н. на харчовым забеспячэнні.
Размеркаваць па едаках.
|| прым. ядо́цкі, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аквала́нг
(англ. aqualung, ад лац. aqua = вада + англ. lung = лёгкія)
апарат для дыхання чалавека пад вадой.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
катастро́фа
(гр. katastrophe = пераварот, знішчэнне)
раптоўнае бедства, стыхійная падзея з трагічнымі вынікамі (для чалавека, грамадства, прыроды).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
альвеакако́з
(ад альвеакок)
гельмінтозная хвароба жывёлы і чалавека, якая выклікаецца альвеакокам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
амёбія́з
(ад амёба)
хвароба чалавека, якая выклікаецца дызентэрыйнай амёбай; амёбная дызентэрыя.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
анкіластаматыдо́з
(ад анкіластаматыды)
хвароба чалавека і некаторых жывёл, якая выклікаецца анкіластаматыдамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
анкіластамо́з
(ад анкіластома)
хвароба чалавека і мясаедных жывёл, якая выклікаецца анкіластомамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)