поII предлог;

1. с вин. (вплоть до) па (што); (до) да (чаго);

войти́ в во́ду по по́яс увайсці́ ў ваду́ па по́яс;

по сей день па гэ́ты дзень (да гэ́тага дня);

по сие́ вре́мя да гэ́тага ча́су;

по сего́дня да сённяшняга дня;

2. с вин. (идти за чем-л.) па (што); (в знач.: идти собирать что-л.) у (што);

он пошёл по́ воду ён пайшо́ў па ваду́;

идти́ в лес по я́годы ісці́ ў лес у я́гады.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

обстоя́тельство ср.

1. (явление, сопровождающее что-л.) акалі́чнасць, -ці ж.;

обстоя́тельства де́ла акалі́чнасці спра́вы;

привходя́щее обстоя́тельство пабо́чная акалі́чнасць;

стече́ние обстоя́тельств збег акалі́чнасцей;

2. (совокупность условий) умо́вы, род. умо́ў; (положение) абста́віны, -він;

при да́нных обстоя́тельствах пры да́дзеных (гэ́тых) абста́вінах (умо́вах);

по семе́йным обстоя́тельствам па сяме́йных абста́вінах;

смотря́ по обстоя́тельствам у зале́жнасці ад абста́він;

3. грам. акалі́чнасць, -ці ж.;

обстоя́тельство вре́мени акалі́чнасць ча́су;

обстоя́тельство ме́ста акалі́чнасць ме́сца;

обстоя́тельство причи́ны акалі́чнасць прычы́ны;

обстоя́тельство це́ли акалі́чнасць мэ́ты;

обстоя́тельство о́браза де́йствия акалі́чнасць спо́сабу дзе́яння.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

найти́II сов.

1. (натолкнуться на кого-л., что-л.) найсці́, натра́піць; наткну́цца;

2. (надвигаясь, закрыть) найсці́, насу́нуцца;

ту́ча нашла́ на со́лнце хма́ра найшла́ на со́нца;

3. (напасть) разг. найсці́; (охватить) апанава́ць, агарну́ць (каго, што);

блажь (дурь) нашла́ (на кого) дур найшо́ў (на каго);

нашла́ тоска́ найшла́ (апанава́ла, агарну́ла) туга́;

4. (собраться в каком-л. количестве) разг. найсці́, мног. панахо́дзіць;

нашло́ мно́го госте́й найшло́ (панахо́дзіла) шмат гасце́й; см. находи́тьII;

нашла́ коса́ на ка́мень погов. найшла́ каса́ на ка́мень.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сорва́ть сов.

1. сарва́ць, мног. пазрыва́ць;

сорва́ть я́блоко сарва́ць я́блык;

2. (снять рывком что-л. одетое) сарва́ць, мног. пазрыва́ць садра́ць, мног. паздзіра́ць;

сорва́ть ша́пку сарва́ць (садра́ць) ша́пку;

3. (взять лишнее) прост. злупі́ць, мног. пазлу́пліваць, садра́ць, мног. паздзіра́ць;

4. (стошнить) прост. вы́рваць, вы́ванітаваць;

5. (выместить) разг. спагна́ць;

сорва́ть зло́бу спагна́ць злосць;

сорва́ть поцелу́й сарва́ць пацалу́нак;

сорва́ть го́лову сарва́ць галаву́;

сорва́ть ма́ску (с кого) сарва́ць ма́ску (з каго);

сорва́ть се́рдце (на ком, на чём) спагна́ць злосць (на кім, на чым);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

угада́ть сов.

1. (догадаться) угада́ць;

угада́ть ска́занное по движе́нию губ угада́ць ска́занае па губа́х;

2. (предусмотреть) угада́ць;

угада́ть пого́ду угада́ць надво́р’е;

3. (опознать) прост. пазна́ць;

4. (случайно дать верный ответ) патра́піць;

5. (очутиться где-л., попасть куда-л.) прост. тра́піць;

угада́л как раз на сва́дьбу угада́ў якра́з на вясе́лле;

6. (попасть в кого-л., во что-л.) прост. пацэ́ліць, уцэ́ліць, тра́піць, папа́сці;

угада́ть в го́лову пацэ́ліць (тра́піць, папа́сці) у галаву́;

7. (угодить, потрафить кому-л.) прост. патра́піць, дагадзі́ць (каму);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уступи́ть сов.

1. (кого, что, кому, чему) уступі́ць;

уступи́ть ме́сто уступі́ць ме́сца;

уступи́ть па́льму пе́рвенства уступі́ць па́льму першынства́;

уступи́ть свои́ права́ уступі́ць свае́ правы́;

2. (поддаться) падда́цца (каму, чаму);

уступи́ть жела́нию падда́цца жада́нню;

3. (кому, чему, в чём) уступі́ць; саступі́ць; пераступі́ць; см. уступа́ть 3;

4. (продать) разг. прада́ць; (отдать дешевле) уступі́ць, саступі́ць, пераступі́ць;

уступи́ть това́р за полцены́ прада́ць тава́р за паўцаны́;

не уступи́ть ни копе́йки не ўступі́ць (не саступі́ць) ні капе́йкі;

уступи́ть доро́гу уступі́ць (даць) даро́гу, саступі́ць з даро́гі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Cui fatum e furca est pendere, haud mergitur unda

Каму лёс наканаваў быць павешаным, той не патоне.

Кому судьба быть повешенным, тот не утонет.

бел. Каму суджана вісець, той не ўтопіцца. Як будуць біць, то не будуць лаяць.

рус. Кому повешену быть, тот не утонет. Кому суждено опиться, тот обуха не боится.

фр. On ne peut noyer celui qui doit être pendu (Нельзя утопить того, кто должен быть повешен).

англ. He that is born to be hanged shall never be drowned (Рождённый быть повешенным не утонет).

нем. Was muß sein, das trifft ein (Что должно быть, то приходит). Wer im Feuer umkommen soll, der wird nicht ertrinken (Кто должен погибнуть в огне, тот не утонет).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Stagnum litus edit, torrens properando recedit

Ціхая вада падмывае берагі, бурны паток, хутка пранёсшыся, адступае.

Тихая вода берега подмывает, бурный поток, быстро пронесясь, отступает.

бел. Ціха ходзіць, ды густа месіць. Ходзіць ціхенька, а думае ліхенька. Косю, косю ‒ ды ў аглоблі. Бойся не таго, хто крычыць, а таго, хто маўчыць.

рус. Тих, да лих, криклив, да отходчив. Не бойся срезня, бойся гнетня. Не бойся умного лихого, бойся смирного дурака. Не бойся того, кто песни поёт, а бойся того, кто дрем лет.

фр. Il n’est pire eau que l’eau qui dort (Нет хуже воды, чем та, что дремлет/спит).

англ. Still waters run deep (У тихой воды глубокое течение).

нем. Stille Wasser haben tiefen Grund (Тихие воды имеют глубокое дно).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Fabrum caedere cum ferias fullonem

Трапіць у каваля, наносячы удары валяльшчыку.

Попасть в кузнеца, ударяя валяльщика.

бел. Кошку б’юць, а нявестцы знак даюць. Не па каню, дык па аглоблі. Вераб’і з’елі крупы, а сініца трапіла ў сіло. Біў па кані, а папала па аглоблі. Кравец саграшыў, а шаўца пакаралі. Бывае, што б’юць Фаму за Яроміну віну.

рус. Кошку бьют, а невестке наветки дают. Бил дед жабу, грозясь на бабу.

фр. Battre le chien devant le lion (Бить собаку ~ назидание льву).

англ. Who cannot beat the horse, let him beat the saddle (Кому не удается побить коня, пусть бьёт седло).

нем. Man schlägt den Sack und meint den Esel (Бьют мешок и думают, что осёл).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Ubi leonis pellis deficit, vulpinam induendam esse

Дзе няма шкуры льва, там варта надзяваць шкуру лісы.

Где нет шкуры льва, там следует надевать шкуру лисицы.

бел. Дзе сілаю не возьмеш, трэба розумам надтачыць. Дзе не пераскочу, там падлезу. На панскі розум ёсць мужыцкая хітрасць. Не сілаю трэба браць, а уменнем.

рус. Где силой взять нельзя, там надо полукавить. Нельзя перескочить ‒ так можно подлезть. Ловят волка не гонкою, а уловкою.

фр. Ce que lion ne peut le renard le fait (Что не может лев, сделает лиса).

англ. A wise man will hit at the edge of his wit (Мудрый человек бьёт остриём ума).

нем. Kraft allein tut’s nicht (Одна сила ничего не сделает).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)