успо́мніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што, пра каго-што і з дадан. сказам.
Аднавіць у памяці, прыпомніць. Жанчына раптам успомніла ўчарашні дзень, і сэрца яе па-ўчарашняму заныла болем. Брыль. Міхась пачаў успамінаць, што ён чытаў пра партызан грамадзянскай вайны. Успомніў і пра дзеда Талаша. Якімовіч. Зося прыпамінала і ніяк не магла ўспомніць, дзе яна чула гэтае прозвішча. Хомчанка.
•••
Успомніш маё слова — збудзецца тое, аб чым гаворыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ка́яцца
1. (прызнавацца ў чым-н) gestéhen* vt, éingestehen* vt;
ка́яцца ў сваі́х памы́лках séine Féhler (éin)gestéhen*;
2. (раскайвацца ў чым-н) beréuen vt; bedáuern vt (шкадаваць аб чым-н);
3. у знач пабочн. слова:
ка́юся óffen gestánden
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
маста́к м
1. (жывапісец, графік, скульптар) Máler m -s, -; Gráphiker [Gráfiker] m -s, -, Bíldhauer m -s, -;
2. (у галіне літаратуры) Künstler m -s, -;
маста́к сло́ва [Méister] Künstler des Wórtes;
3. (хто дасягнуў высокай дасканаласці) разм Méister m -s, -, Könner m -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
адрачы́ся
1. (ад чаго-н) verzíchten vi, Verzícht léisten (auf A); ábdanken vi (ад прастолу); widerrúfen* vt, zurücknehmen* vt (ад слова і г. д); sich lóssagen (von D);
2. (ад каго-н) sich lóssagen (von D); verléugnen vt (адмоўна)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
entfállen
* vi (s)
1) выпада́ць; вы́лецець (з галавы́) (D – у каго-н.)
das Wort ist mir ~ — я забыў гэ́та сло́ва
2) (auf A) дастава́цца, выпада́ць (на долю)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
hervórbringen
* vt
1) нараджа́ць, спараджа́ць
der Baum bringt Früchte hervór — дрэ́ва прыно́сіць [дае́] плады́, дрэ́ва ро́дзіць
2) вымаўля́ць
kéinen Laut ~ — не вы́мавіць ні сло́ва
éine Entschúldigung ~ — прасі́ць прабачэ́ння
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
complement
[ˈkɑ:mpləmənt]
1.
n.
1) дапаўне́ньне n.
2) Gram. выказа́льнае сло́ва (у выка́зьніку)
3) Geom. дапаўне́ньне (да про́стага кута́)
4) кампле́кт -у m.
The factory has a complement of workers — Фа́брыка ма́е по́ўны штат працаўніко́ў
2.
v.t.
дапаўня́ць, укамплекто́ўваць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
гаспада́р, ‑а, м.
1. Уласнік, уладальнік каго‑, чаго‑н. Гаспадар кнігі. Гаспадар кватэры. Гаспадар фабрыкі. // Прыватны наймальнік. Гаспадар не хацеў задавольваць патрабаванні рабочых, пагражаў абвясціць лакаут. Лынькоў. // Селянін, уладальнік сялянскага двара, надзелу. Ніхто.. [Лаўрэна] не лічыў за гаспадара, а яго хату — за гаспадарку. Якімовіч. Пад самы лес бягуць шнуры, І брыюць спрытна, без заганы, Зялёны дол гаспадары. Колас.
2. (звычайна з азначэннем). Чалавек, які вядзе гаспадарку, займаецца гаспадарчымі справамі. Дбайны гаспадар. □ Навучыліся тут людзі працаваць.., адчуваць сябе добрымі, руплівымі гаспадарамі. Кулакоўскі.
3. Галава сям’і, дома. Мужчыны падалі адзін аднаму рукі, гаспадар — цвёрда і самаўпэўнена, госць — .. нясмела. Чорны.
4. Той, хто мае ўладу над кім‑, чым‑н.; паўнаўладны распарадчык. Гаспадар становішча. □ Кандрат Гуга быў больш-менш незалежным гаспадаром у сваім доме. Колас.
5. Разм. Муж. Вестка пра падзенне самаўладства ўсімі ўспрымалася як вестка пра канец вайны, пра тое, што да дзяцей вернуцца бацькі, да маці — сыны, да жонак — гаспадары. Лобан.
•••
Гаспадар свайго слова — пра чалавека, у якога слова не разыходзіцца са справай.
Сам сабе гаспадар гл. сам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
два, двух, двум, двума, (аб) двух, м. і н., дзве, дзвюх, дзвюм, дзвюма, (аб) дзвюх, ж., ліч. кольк.
1. Лік 2. Два разы па два — чатыры. Напісаць лічбу два. // Колькасць 2. Два алоўкі. Дзве дарогі. □ За аднаго бітага двух нябітых даюць. Прыказка. З аднаго вала дзвюх шкур не дзяруць. Прыказка.
2. Тое, што і двойка (у 2 знач.).
•••
Двух слоў не звяжа гл. звязаць.
Забіць двух зайцоў гл. забіць 1.
За два (тры і пад.) крокі гл. крок.
На два словы гл. слова.
На два франты гл. фронт.
Не магчы (не ўмець) звязаць двух слоў гл. магчы.
Не раз і не два гл. раз.
Ні два ні паўтара — пра што‑н. няпэўнае, неакрэсленае; ні тое, ні сёе.
Пагнацца за двума зайцамі гл. пагнацца.
Палка з двума канцамі гл. палка.
Паміж двух агнёў гл. агонь.
Раз-два і гатова гл. раз.
Служыць двум багам гл. служыць.
У два канцы гл. канец.
У двух словах гл. слова.
Як двойчы два (чатыры) гл. двойчы.
Як дзве каплі вады гл. капля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлёсткий
1. (больно бьющий) хво́сткі;
хлёсткий кнут хво́сткая пу́га;
хлёсткий ве́тер хво́сткі ве́цер;
2. перен. (шустрый), разг. дасці́пны, бо́йкі, спры́тны, зухава́ты;
хлёсткий па́рень спры́тны хло́пец;
3. перен. (о речи) во́стры, дасці́пны, з’е́длівы;хлёсткие слова́ во́стрыя (дасці́пныя, з’е́длівыя) сло́вы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)