Калапня́нка ’хустка асенняя, якую завязваюць увосень, калі капаюць бульбу’ (смарг., ДАБМ), колопнюшка ’цёплая хустка’ (высок., ДАБМ). Мясцовыя наватворы ад калапні ’каноплі’, параўн. бел. канаплянка ’цёплая (зімовая) хустка’, рус. калым. коноплянка ’сетка, звязаная з ссучанай удвая або ўтрая канаплянай ніткі’, іркуц. ’мужчынская шапка з мяккім верхам’, гом. ’шапка, рукавіцы з канаплянай пражы’. Да этымалогіі гл. яшчэ каноплі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Капалю́ш ’летняя шапка з палямі’ (іван., КЭС), капелюш ’саламяная, сітавая, лазовая шапка’ (Шн. 3, ПІпіл.; гродз. Рам. 1), капелюша ’капялюш’ (Мядзв.); у капэлюшы ’д’ябал’ (Выг.), капелюшы ’лісты гарбузоў’ (Бір.), капелюш, капелюшы. капелюшній. капелюшні, капелюшнічок, капелюшына ’гарлачык жоўты, Nuphar luteum (L.) Sm.’, ’гарлачык чыста-белы, Numphaea candida Presl.’, ’падалешнік еўрапейскі, Asarum europaeum L.’ (Бейл.), да капялюш (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Накапу́зіцца, накапу́зытыся ’мець выгляд хваравітага чалавека з пахіленай набок галавой’ (драг., Нар. словатв.). Відаць, ад капу́за ’вялікая шапка’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аблаву́х аблавуха, аблавушка, аблаух ’шапка з вушамі’ (Нас., Бяльк., Маш., Нік. Очерки), аблушаванка ’тс’ (Сцяшк. МГ) да аблавухі, аблаухі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аўчы́на, ‑ы, ж.
Вырабленая авечая шкура. Шапка з аўчыны. // Разм. Кажух. Чуў увосень ён выццё ваўчынае, А вясной — паводак срэбны звон. Ляжа спаць, укрыецца аўчынаю, — Ад самотных дум знікае сон. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
але́невы, ‑ая, ‑ае.
1. Які належыць аленю; зроблены са скуры аленя. Аленевы рог. Аленевыя боты. Аленевая шапка.
2. у знач. наз. але́невыя, ‑ых. Сямейства жвачных парнакапытных жывёлін.
•••
Аленевы мох гл. мох.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рысі́ны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да рысі, належыць ёй. Рысіныя сляды. Рысіная шкура. // Зроблены са шкуры, футра рысі. Рысіная шапка. // перан. Такі, як у рысі; востры, злы, пранізлівы (пра вочы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слете́ть сов., в разн. знач. зляце́ць, мног. пазлята́ць;
воро́ны слете́ли с гря́док варо́ны зляце́лі (пазлята́лі) з гра́дак;
лист слете́л с де́рева ліст зляце́ў з дрэ́ва;
ша́пка слете́ла с головы́ ша́пка зляце́ла з галавы́;
неча́янно слете́ло с языка́ незнаро́к зляце́ла з языка́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ка́пар 1,
гл. капёр.
ка́пар 2, ‑а, м.
Дзіцячая або жаночая цёплая, на ўсю галаву шапка прамавугольнага пакрою з завязкамі пад падбародкам. З-пад насунутага на лоб капара блішчалі адны вочы. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Карту́з ’шапка з казырком’. З н.-ням. kartûse (< франц. cartouche < італ. cartoccio), нямецкае слова значыла таксама ’папяровы мяшочак з табакай’. Параўн. наступнае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)