быва́льшчына, ‑ы, ж.
Разм. Тое, што было ў сапраўднасці; выпадкі з жыцця, мінулых часоў, быль. На прызбах збіраліся пасядзець старыя — успомніць .. сілу, маладосць, расказаць якую бывальшчыну ці добрую выдумку. Скрыган. Забаўляў .. [ля будана] усіх Лука Якубавіч, расказваючы розную бывальшчыну з далёкага мінулага, якой у яго быў невычарпальны запас. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канцавы́, ‑ая, ‑ое.
Які знаходзіцца на канцы чаго‑н., з’яўляецца канцом. Канцавы прыпынак аўтобуса. □ Міхал з Антосем, як старыя, Займалі месцы канцавыя І іх трымаліся выключна. Колас. Да лесу ад Андрэя зусім блізка: ён жыў з самага краю Лонвы, яго хата была канцавая ў вёсцы. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мусо́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак., што.
Разм. Часта дакранацца да чаго‑н. насліненымі або бруднымі пальцамі. Бацька з маці шапталіся над сталом цэлы вечар, мусолілі ў пальцах разнаколерныя паперкі сабраных за гады грошай і раскладалі на кучкі. Б. Стральцоў. Збіраліся [студэнты] купкамі, мусолілі старыя канспекты, спрачаліся. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́паўзці, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; зак.
Выйсці, выбрацца паўзком. Вуж выпаўз на дарогу. // перан. Разм. Павольна выйсці, выехаць, паказацца адкуль‑н. Сонца зноў выпаўзла з-за хмары і пачало заганяць усіх у цянёк пад старыя ліпы. Чарот. З-за гары, бліснуўшы шкелкамі на сонца, з ровам выпаўз аўтобус. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наслае́нне, ‑я, н.
1. Асадачнае ўтварэнне ў выглядзе пластоў зямлі, наслоеных адзін на другі. Геалагічныя наслаенні. Пясчанае наслаенне. // Тое, што наслоена на чым‑н. Наслаенні металаў. Наслаенне пылу.
2. перан. Новыя асаблівасці, рысы культуры, быту, характару, якія далучаюцца да старых, наслойваюцца на старыя. Новыя наслаенні ў развіцці пісьменнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
піса́га, ‑і, ДМ ‑сазе, ж. і піса́г, ‑а, м.
Рубец, шрам. Здаецца, нанова пачыналі балець раны і пісагі ад шампалоў і бізуноў. Крапіва. / у перан. ужыв. Паабапал дарогі стаяць высокія хвоі з пісагамі падсочкі. С. Александровіч. На худой рабрыністай спіне выразна выступалі цёмныя старыя рубцы пісагоў. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разны́цца, ‑ныюся, ‑ныешся, ‑ныецца; зак.
1. Пачаць многа ныць (у 1 знач.); разбалецца. І дзеду нешта да паўночы Не спіцца сёння. Мо, шкадуе, што я святло і час марную, Ці мо ў запечку на памосце Разныліся старыя косці. Танк.
2. Разм. Пачаць многа ныць (у 2 знач.); надаядаць, жаліцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
задзе́рціся, ‑дзяруся, ‑дзярэшся, ‑дзярэцца; ‑дзяромся, ‑дзерацеся; пр. задзёрся, ‑дзерлася і дзёрлася; зак.
Разм.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і задрацца 1 (у 1 знач.). У Тодара ад бяссонніцы слязіліся старыя вочы. Барада была ўскудлачана, задзёрлася ўгору. Пташнікаў.
2. Тое, што і задрацца 1 (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наязджа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да наехаць.
2. Час ад часу прыязджаць. Старыя яшчэ і цяпер памятаюць, як [сын] часам улетку наязджаў у Гарнастаеўку. Сабаленка.
3. Рабіць наезды, нападаць. [Цімох Будзік:] — Узброеныя польскія шайкі наязджаюць з кулямётамі. Колас. [Карнікі] звычайна наязджалі і распраўляліся ў сёлах, дзе сустракалі сабатаж або сляды партызанскай дзейнасці. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пагаво́рваць і пагава́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Гаварыць аб чым‑н. час ад часу або з некаторага часу. Тут усе пагаворваюць аб салігорскім народным тэатры. Кулакоўскі. Шмат хто з калгаснікаў, у якіх хаты старыя, сталі пагаварваць адносна пабудовы камяніц. Гурскі. // Перадаваць чуткі. У раёне пачалі пагаворваць пра з’яўленне банды. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)