фідэі́зм, ‑у, м.

Ідэалістычны напрамак у буржуазнай філасофіі, які адмаўляе навуковае пазнанне свету і замяняе яго рэлігійнай верай.

[Ад лац. fides — вера.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

філагені́я, ‑і, ж.

1. Навука, якая вывучае заканамернасці развіцця жывёльнага і расліннага свету.

2. Тое, што і філагенез.

[Ад грэч. phylē — племя і génos — паходжанне, нараджэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

за́хад, -у, М -дзе, м.

1. Адзін з чатырох бакоў свету і напрамак, процілеглы ўсходу; частка гарызонту, дзе заходзіць сонца.

2. Мясцовасць, размешчаная ў гэтым напрамку, а таксама («З» вялікае) краіны Заходняй Еўропы і Амерыкі.

Мастацтва Захаду.

|| прым. захо́дні, -яя, -яе.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адмаўле́нне, -я, н.

1. гл. адмаўляць.

2. Адмоўны адказ на просьбу, патрабаванне і пад.

Яго словы гучалі як а.

3. Непрызнанне чаго-н.

А. старога свету.

4. Тое, што адмаўляе сабой, сваім існаваннем што-н.

Фашызм — гэта поўнае а. дэмакратыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паэ́т, -а, М -э́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Аўтар вершаваных, паэтычных твораў.

Янка Купала — народны беларускі п.

2. перан. Чалавек, надзелены паэтычнымі адносінамі да свету, жыцця.

П. у душы.

П. у сваёй справе.

|| ж. паэтэ́са, -ы, мн. -ы, -тэ́с.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нежывы́, -а́я, -о́е.

1. Пазбаўлены адзнак жыцця, мёртвы.

2. Які не адносіцца да жывёльнага ці расліннага свету; неарганічны.

Нежывая прырода.

3. перан. Вялы, пазбаўлены жыццёвых сіл, энергіі.

Н. погляд.

4. перан. Цьмяны, бледны (пра святло, колер і пад.).

Нежывое святло.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пае́здзіць сов. пое́здить;

п. па све́це — пое́здить по све́ту;

п. на кані́ — пое́здить на ло́шади

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мане́рнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Ненатуральна паводзіць сябе; крыўляцца. Спачатку .. [Касьянава] манернічала і іграла дзяўчыну «не ад гэтага свету». «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

універса́ліі, ‑ій; адз. няма.

Тэрмін, які абазначае агульныя паняцці.

•••

Універсаліі лінгвістычныя — з’явы і ўласцівасці, характэрныя для ўсіх моў свету.

[Ад лац. universalis — усеагульны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вы́тлуміць ’выманіць’ (Нас.); ’задушыць, звесці са свету’ (Шат.). Запазычанне з польск. wytłumić ’заглушыць, заду-шыць’ або вытворнае ўжо на беларускай глебе ад запазычанага з польскай тлуміць (< tłumić) (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)