хаце́ць, хачу́, хо́чаш, хо́ча; хаці́; незак.
1. чаго, каго-што, з інф., са злуч. «каб» і без дап. Мець жаданне, ахвоту да чаго-н., адчуваць патрэбу ў кім-, чым-н.
Х. спаць.
2. каго-чаго, чаго ад каго і са злуч. «каб». Імкнуцца да чаго-н., дамагацца чаго-н.
Хачу, каб не хварэлі дзеці.
Хачу, каб людзі жылі мірна.
3. з інф. Мець намер зрабіць што-н.
Ён хацеў рамантаваць абутак.
4. з інф. Ужыв. для абазначэння магчымасці, імавернасці ажыццяўлення чаго-н. (разм.).
Хочаш — гуляй, а хочаш — спі.
5. 3 адноснымі займеннікамі і прыслоўямі ўтварае спалучэнні са знач. азначальнасці: кожны, усякі (прадмет, месца, час і пад.).
Ён рабіў, што хацеў, хадзіў, куды хацеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
БЕЛАМО́РСКАЯ КУЛЬТУ́РА,
археалагічная культура плямёнаў эпохі неаліту, якія ў 3—2-м тыс. да нашай эры жылі на ўзбярэжжы Дзвінскага і ўсх. часткі Анежскага заліва Белага мора (Расія). Прадстаўлена рэшткамі часовых стойбішчаў. Насельніцтва займалася рыбалоўствам і паляваннем. Характэрны кругладонны посуд з ямкава-грабеньчатым геам. арнаментам. З крэменю выраблялі скрабкі, доўгія трохвугольныя наканечнікі стрэл, фігуркі жывёл і інш. рэчы.
т. 2, с. 388
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГЕСПЕРЫ́ДЫ,
у стараж.-грэчаскай міфалогіі 4 дачкі німфы Гесперы і Атланта, надзеленыя звонкімі галасамі. Жылі ўздоўж ракі Акіян, разам з драконам Ладонам ахоўвалі ў садзе багоў залатыя яблыкі, якія Гея падарыла Геры на яе вяселле з Зеўсам. Геракл забіў дракона і выкраў яблыкі (11-ы подзвіг). На гэты сюжэт карціны Рафаэля, Г. фон Марэ і інш.
т. 5, с. 206
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
грапталі́ты
(ад гр. graptos = напісаны + -літ)
вымерлыя марскія каланіяльныя арганізмы, якія належалі да паўхордавых; вялі свабодны або прымацаваны спосаб жыцця; жылі ў палеазоі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кандыля́ртры
(н.-лац. condylarthra, ад гр. kondylos = мышчалка + arthron = сустаў)
атрад вымерлых капытных, знешне падобных на драпежных (напр. фенакод), якія жылі ў палеагене.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
парна́с
(гр. Parnassos = гара ў Грэцыі, на якой, паводле міфалагічных уяўленняў, жылі багіні мастацтваў — музы)
перан. усё, што звязана з паэзіяй; свет паэзіі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
птэраза́ўры
(ад гр. pteron = крыло + -заўр)
атрад выкапнёвых паўзуноў падкласа архазаўраў, што жылі ў мезазоі, пярэднія канечнасці якіх ператварыліся ў крылы; лятучыя яшчары.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
хуліга́н
(англ. hooligan, ад Hooligan = прозвішча сям’і злачынцаў, якія жылі ў Лондане ў 18 ст.)
той, хто груба парушае грамадскі парадак, учыняе бясчынствы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
цыстаідэ́і
(н.-лац. cystoidea, ад гр. kystis = пузыр + лац. ideus = падобны на ...)
клас вымерлых марскіх жывёл тыпу ігласкурых, якія жылі ў ардовіку — дэвоне.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мно́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; незак.
1. Колькасна павялічвацца; расці. У хаце і ў клеці, у клуні і хлявах дабра было многа, і дабро гэта расло і множылася. Колас. На шкле набухалі, множыліся дажджавыя кроплі. Навуменка.
2. Уст. Размнажацца. Розныя «божыя кароўкі», жучкі, матылькі, вусені жылі і множыліся на гэтым кавалку зямлі. Бядуля.
3. Падвяргацца множанню. Тры множыцца на два.
4. Зал. да множыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)