Сце́рня (ściérnia) ’жніўё’ (калінк., Арх. ГУ; Федар. 4), стерно́, стэрня́ ’тс’ (Лекс. Бел. Палесся, Лексика Пол.). Гл. сцёран 2.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

по́двиг по́дзвіг, -гу м.;

герои́ческий по́двиг гераі́чны по́дзвіг;

во́инский по́двиг во́інскі по́дзвіг;

трудовы́е по́двиги працо́ўныя по́дзвігі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

◎ Ны́рыць ’заглядваць, шукаючы нешта’ (калінк., Арх. ГУ), рус. нырить ’выглядваць, вышукваць, вывіжоўваць; лезці не ў сваю справу’. Гл. ныраць, праныра.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Аўто́ры ’выраз у ніжняй частцы бочкі, у які ўстаўляецца дно’ (лельч., Арх. ГУ). Гл. уторы, адносна фанетыкі параўн. аўдод, аўторак і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ву́тнуць ’ударыць’ (нараўл., Арх. ГУ). З вы́тнуць ’тс’ з характэрным для поўдня Беларусі пераходам ы пасля губных у у пад націскам. Гл. цяць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ашчапі́ць ’абхапіць рукамі’ (Янк. I, КСП), абшчапіць (Янк. I, жыт.; Арх. ГУ), ашчапіцца ’абхапіцца абедзвюма рукамі’ (КЭС, лаг.), абшчапіцца ’абняцца’ (Бяльк.). Да шчапаць, шчапляць ’злучаць, звязваць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

набе́г набе́г, -гу м.; (нападение) напа́д, -ду м.;

◊

с набе́га, с набе́гу з разбе́гу, з налёту, з разго́ну.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

фаты́га ж., обл. беспоко́йство ср., хло́поты мн.;

◊ не ва́рта за ~гу — не сто́ит труда́; овчи́нка вы́делки не сто́ит

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

даро́га ж., в разн. знач. доро́га; (о направлении — ещё) путь м.;

прасёлачная д. — просёлочная доро́га;

адпачы́ць пасля́ ~гі — отдохну́ть по́сле доро́ги;

збі́цца з ~гі — сби́ться с доро́ги (пути́);

па даро́зе наза́д — на обра́тном пути́;

ісці́ ~гай перамо́г — идти́ доро́гой побе́д;

○ кана́тная д. — кана́тная доро́га;

◊ апо́шняя д. — после́дний путь;

ве́даць ~гу — знать доро́гу;

вы́весці на ~гу — вы́вести на доро́гу;

вы́йсці (вы́біцца) на ~гу — вы́йти (вы́биться) на доро́гу;

грудзьмі́ пралажы́ць (пракла́сці) сабе́ даро́гу — гру́дью проложи́ть себе́ доро́гу;

~гі разышлі́ся — пути́ разошли́сь;

даць ~гу — дать доро́гу;

забы́ць ~гу — забы́ть доро́гу;

гла́дкай ~гі — ска́тертью доро́га;

пераградзі́ць ~гу — прегради́ть путь;

заступі́ць ~гу — заступи́ть доро́гу;

збі́цца з (пра́вільнай) ~гі — сби́ться с (пра́вильного) пути́;

знайсці́ ~гу да (чыйго) сэ́рца — найти́ доро́гу к (чьему) се́рдцу;

ісці́ прамо́й ~гай — идти́ прямы́м путём;

ісці сваёй ~гай — идти́ свое́й доро́гой;

наве́сці на ~гу — наста́вить (навести́) на путь;

на даро́зе не валя́ецца — на доро́ге не валя́ется;

па даро́зе —:

а) по доро́ге, попу́тно;

па даро́зе зае́хаць у вёску — по доро́ге (попу́тно) зае́хать в дере́вню;

б) по доро́ге;

мне з ва́мі па даро́зе — мне с ва́ми по доро́ге;

в) перен. (каму з кім) по доро́ге;

сумле́ннаму рабо́тніку з гультаём не па даро́зе — че́стному рабо́тнику с ло́дырем не по доро́ге;

пайсці́ па дрэ́ннай (няпра́вільнай) даро́зе — пойти́ по плохо́му (непра́вильному) пути́;

не па даро́зе — не по доро́ге (не по пути́);

паказа́ць ~гу — (каму) а) указа́ть путь (кому); б) показа́ть приме́р (кому);

перайсці́ (перабе́гчы) ~гу — (каму) перейти́ (перебежа́ть) доро́гу (кому);

прабі́ць сабе́ ~гу — проби́ть себе́ путь;

стая́ць на пра́вільнай даро́зе — стоя́ть на ве́рном пути́;

пралажы́ць (пракла́сці) ~гу — проложи́ть доро́гу;

не знайсці́ ~гі — не найти́ доро́ги (вы́хода);

станаві́цца (стаць) папяро́к ~гі — (каму) станови́ться (стать) поперёк пути́ (кому);

туды́ (яму́) і д. — туда́ (ему́) и доро́га;

стаць на даро́зе — (чыёй) стать на доро́ге (чьей);

у адну́ ~гу — (каму з кім) по пути́ (кому с кем);

шчаслі́вай ~гі! — счастли́вого пути́!;

як гаро́х пры даро́зе — как горо́х при доро́ге;

д. жыцця́ — жи́зненный путь, доро́га жи́зни;

чо́рная ко́шка перабе́гла ~гу — чёрная ко́шка перебежа́ла доро́гу;

каб свінні́ ро́гі, не сышла́ б з даро́гі — посл. кабы́ свинье́ рога́, всех бы со́ свету сжила́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Аблато́шыць ’спустошыць, знішчыць’ (Сцяшк. МГ), аблаташыць ’абламаць, аббіць, абарваць (садавіну)’ (Бяльк., КТС), ’абкрасці, павыбіраўшы або пазрываўшы (у садзе, агародзе і інш.)’ (Юрч. Сін.), аблатышыць ’абарваць’ (Арх. ГУ) да латошыць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)