Verbum

пя́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Тое, што і пята (у 1 знач.).

Пераступаць з наскоў на пяткі.

Паказаць (падмазаць) пяткі (таксама перан.: хутка пабегчы, уцячы). Пяткі лізаць каму-н. (падхалімнічаць перад кім-н.; разм., пагард.). Толькі пяткі блішчаць або заблішчалі (перан.: пра хуткі бег).

2. Тое, што і пята (у 2 знач.; спец.).

|| прым. пя́тачны, -ая, -ае.

разлічы́цца, -лічу́ся, -лі́чышся, -лі́чыцца; зак.

1. з кім. Цалкам расплаціцца з кім-н.

Р. з крэдыторамі.

2. перан., з кім. Адпомсціць каму-н. за што-н.; звесці рахункі з кім-н.

Р. з крыўдзіцелем.

3. Звольніцца, узяць разлік (разм.).

Р. на рабоце.

4. Зрабіць разлік у страі.

Па парадку нумароў разлічыся!

|| незак. разлі́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. разлі́к, -у, м.

размалява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны; зак., каго-што.

1. Пакрыць рознымі, звычайна каляровымі фарбамі.

Р. талерку.

2. перан. Нарабіць сінякоў каму-н. (разм.).

Размалявалі твар у бойцы.

3. перан. Паказаць у прыхарошаным выглядзе, перабольшыць значэнне чаго-н.

Ён умеў р. самую звычайную гісторыю.

|| незак. размалёўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. размалёўванне, -я, н. і размалёўка, -і, ДМ -лёўцы, ж.

рэпертуа́р, -у, м.

1. Сукупнасць п’ес, музычных і іншых твораў, якія ідуць у тэатры, у кіно, выконваюцца ў канцэртных залах, на эстрадзе, у цырку.

Песенны р. канцэрта.

Небагаты р. слоў.

2. Сукупнасць тэатральных роляў, музычных твораў якія выконваюцца кім-н.

Р. дэкламатара.

У сваім рэпертуары хто-н. (таксама перан.: як уласціва каму-н., як заўсёды робіць хто-н.; іран.).

|| прым. рэпертуа́рны, -ая, -ае.

слу́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Публічна разглядацца (пра судовую справу), публічна заслухвацца (пра чыю-н. інфармацыю, паведамленне і пад.).

Слухаецца справа аб забойстве.

Слухаюцца даклады па праблемных пытаннях мовы.

2. каго-чаго. Паводзіць сябе згодна з чыімі-н. парадамі; падпарадкоўвацца каму-, чаму-н.

С. настаўніка.

С. добрых парад.

|| зак. паслу́хацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 2 знач.).

сы́ты, -ая, -ае.

1. Які наеўся, не адчувае голаду; які поўнасцю здаволіўся.

С. (наз.) галоднаму не спагадае (прыказка). Сытае дзіця.

2. Тлусты, укормлены.

С. вяпрук.

3. Які ўтрымлівае шмат тлушчу.

Сытае мяса.

4. перан. Які жыве ў дастатку, у раскошы; заможны, багаты (разм.).

Сытыя дзялкі.

Сытае жыццё.

◊

Сыты па горла (разм., неадабр.) — з лішкам, дастаткова каму-н. чаго-н.

|| наз. сы́тасць, -і, ж.

твар, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Пярэдняя частка галавы чалавека.

Загарэлы т.

Прыгожы т.

2. перан. Індывідуальнае аблічча, выгляд, характэрныя рысы каго-, чаго-н.

Мяняецца т. гарадоў.

◊

Да твару (разм.) —

1) ідзе, падыходзіць каму што-н.;

2) адпавядае чыйму-н. становішчу.

У твар (ведаць, знаць каго-н.) — па знешнім выглядзе.

|| памянш.-ласк. тва́рык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).

тулі́цца, тулю́ся, ту́лішся, ту́ліцца; незак.

1. Гарнуцца, прыціскацца да каго-, чаго-н.

Дзіця туліцца да маці.

2. перан. Адчуваць большую прыязнасць да каго-н., быць больш адданым каму-н.

Хлопчык больш туліўся да бацькі.

3. Знаходзіць прытулак, прыстанішча дзе-н. у цеснаце.

У цеснай хаце тулілася сям’я з дзевяці чалавек.

4. перан. Размяшчацца, знаходзіцца дзе-н. у зацішным месцы.

Вёска тулілася каля лесу.

укі́нуць, -ну, -неш, -не; укі́нь; -нуты; зак.

1. каго-што ў што. Кінуць, апусціць унутр.

У. камень у ваду.

2. чаго ў што або каму. Налажыць, дабавіць чаго-н. у што-н.; даць корму.

У. два драбкі цукру ў чай.

У. сена коням (разм.).

|| незак. укіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і укі́дваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. укіда́нне, -я, н. і укі́дванне, -я, н.