Verbum

зямля назоўнік | жаночы род

1. (у тэрміналагічным значэнні — 3 вялікае). Трэцяя ад Сонца планета, якая круціцца вакол сваёй восі і вакол Сонца.

   • Месяц — спадарожнік Зямлі.

2. Суша (у адрозненне ад воднай або паветранай прасторы).

   • На гарызонце маракі ўбачылі зямлю.
   • Адрознівацца як неба ад зямлі (вельмі моцна, рэзка).

3. Глеба, верхні слой кары нашай планеты, паверхня.

   • Апрацоўка зямлі.
   • Хадзіць па зямлі.

4. Рыхлае цёмна-бурае рэчыва, што ўваходзіць у састаў кары нашай планеты.

   • З. з пяском і глінай.

5. Тэрыторыя, якая знаходзіцца ў чыім-н. уладанні, карыстанні.

   • Калгасная з.
   • Цалінныя землі.

6. Краіна, дзяржава (высокае).

   • Беларуская з.

|| памяншальна-ласкальная форма: зямелька і зямліца.

|| прыметнік: зямельны, земляны і зямны.

• Зямельны ўчастак.
• Зямельныя работы (работа па ўпарадкаванню насыпаў, каналаў і пад.).
• Зямны шар.
• Зямная вось.
• Зямны паклон — нізкі паклон, як выказ глыбокай павагі, удзячнасці.

свабодны прыметнік

1. Які карыстаецца свабодай.

   • Свабодныя народы.
   • Свабодная праца.
   • Свабодныя рэспублікі.

2. Незалежны, не звязаны ні з кім якімі-н. абавязкамі, адносінамі.

   • С. мастак.

3. Які не ведае перашкод, абмежаванняў, не адчувае сораму.

   • Надта свабодныя паводзіны.

4. Які працякае, адбываецца лёгка, без замінак.

   • Свабоднае дыханне.
   • Свабодныя рухі рукамі.
   • Свабодна (прыслоўе) гаварыць на кітайскай мове.

5. Нікім або нічым не заняты; вольны.

   • Свабоднае месца ў партэры.
   • Свабодная кабіна з тэлефонам.
   • Свабодныя рукі (нічым не занятыя).

6. Раскошны, не цесны.

   • Свабоднае паліто.
   • У тэатры прыгожа і свабодна (прыслоўе).

7. Які не знаходзіцца ў дадзены момант у карыстанні.

   • Свабодныя грошы.

8. Які ні да чаго не прымацаваны.

   • С. канец ланцуга.

9. свабодна, прыслоўе: Проста, лёгка, без цяжкасцей (размоўнае).

   • Тут с. можна памясціцца.
   • У горадзе, бывала, с. купіш патрэбную рэч.

|| назоўнік: свабоднасць.

ступень назоўнік | жаночы род

1. Мера праяўлення якой-н. якасці, дзеяння і пад., параўнальная велічыня чаго-н.

   • С. падрыхтоўкі да ўборкі ўраджаю.
   • У значнай ступені.
   • У нейкай ступені (часткова).

2. пераноснае значэнне: Этап у развіцці, здзяйсненні чаго-н.

   • С. развіцця эканомікі.

3. з парадкавы лічэбнік лічэбнік: Разрад, падраздзяленне ў класіфікацыі, структуры чаго-н.

   • Ордэн «За бездакорную службу» 1-й ступені.
   • Другая с. апёкаў.

4. Вучонае званне.

   • С. кандыдата навук.

5. У матэматыцы: здабытак роўных сумножнікаў.

   • Лік у пятай ступені.

6. Частка састаўной ракеты, якая забяспечвае яе палёт на пэўным участку траекторыі і аддзяляецца пасля выгарання паліва, што знаходзіцца ў ёй.

7. Ступені параўнання — у граматыцы: формы якасных прыметнікаў і прыслоўяў, якія выражаюць якасць прадмета безадносна да яго меры (звычайная ступень) або параўнальна большую ці самую высокую меру якасці (вышэйшая і найвышэйшая ступень).

чакаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Знаходзіцца дзе-н., затрымлівацца, разлічваючы на чый-н. прыход, на маючае адбыцца што-н.

   • Ч. таварыша.
   • Аўтобус чакаў пасажыраў.
   • Гаспадара чакала новая кватэра.

2. Спадзявацца, прадбачваць што-н., разлічваць на што-н.

   • Ён ужо нічога добрага не чакаў.
   • Ч. вясцей.
   • Ён не чакаў сустрэць тут знаёмага.

3. Быць наканаваным каму-н., прадбачыцца (пераважна аб чым-н. непрыемным).

   • Яго чакалі непрыемнасці.
   • Ніхто не ведае, што яго чакае.

4. чакай(це): Ужыв. як пагроза, як папярэджанне: я табе дам! Я табе пакажу! і пад.

   • Зноў падмануў? Ну чакай жа!

5. іншыя значэнні:

   • Не чакай дабра — пра магчымасць бяды, непрыемнасці ад каго-, чаго-н.
   • Чакаць з мора пагоды (размоўнае неадабральнае) — спадзявацца, разлічваць на штон., застаючыся пасіўным; безнадзейна чакаць.
   • Чакаць не дачакацца (размоўнае) — з нецярпеннем, прагна чакаць.

|| назоўнік: чаканне.