Ту́ташні ‘тутэйшы’ (ТСБМ, Нас., Касп., Сцяшк., Растарг.; в.-дзв., рагач., Сл. ПЗБ), тутэшній, ту́тышній, туто́шній, ту́тъшні(й) ‘тс’ (Шымк. Собр.; мёрск., Нар. сл.; в.-дзв., рагач., б.-каш., добр., гарад., ЛА, 3, Бяльк., Юрч. СНЛ), тутэ́шні, тутэ́шны ‘тс’ (Нас.; клім., полац., брэсц., ЛА, 3, ТС), ст.-бел.тутошний, тутошны, тутошный ‘мясцовы, характэрны для гэтай мясцовасці’, туточный ‘які знаходзіцца тут’, тутешній, тутечный ‘тс’ (ГСБМ). Відаць, утворана ад тутачы (гл.), магчыма, пад уплывам ст.-польск.tuteczny ‘тс’, пра што сведчаць формы з націскам на ту́‑, якія маглі ўтварыцца незалежна ад польскай лексемы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sway
[sweɪ]1.
v.i.
хіста́цца; калыха́цца
2.
v.t.
1) хіста́ць, калыха́ць
The wind sways the grass — Ве́цер калы́ша траву́
2) пахісну́ць (у перакана́ньнях, наме́рах), уплыва́ць
to sway the audience — уплыва́ць на аўдыто́рыю, вало́даць аўдыто́рыяй
3.
n.
1) хіста́ньне n.
2) ула́да f., уплы́ў -ву m.
Presently the world is under the sway of economics — Цяпе́рашні сьвет знахо́дзіцца пад уплы́вам экано́мікі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
цэнтра́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які з’яўляецца цэнтрам (у 1 знач.). Цэнтральны пункт.
2. Які знаходзіцца, размешчаны ў сярэдзіне, у цэнтры (у 2 знач.). Цэнтральны пападаючы (у футболе). Цэнтральная пешка (у шахматнай гульні).// Які знаходзіцца не на ўскраіне, у цэнтры чаго‑н. Косця знайшоў вольны час, сабраў у брыгадзе ўсю пошту і паехаў на цэнтральную сядзібу.Адамчык.
3. Галоўны, кіруючы. Цэнтральны камітэт. Цэнтральная ўлада. □ Слава нашай Камуністычнай партыі і яе баявому штабу — Цэнтральнаму Камітэту!«Звязда».// Які аб’ядноўвае і каардынуе якую‑н. дзейнасць. Цэнтральны тэлеграф. Цэнтральная выбарчая камісія.// Асноўны, найбольш істотны; важны. Цэнтральны вобраз. Цэнтральная тэма.
4. Які прыводзіць у дзеянне, абслугоўвае ўсю сістэму. [Шура:] — Але справа ў тым, што я жыву ў доме з цэнтральным ацяпленнем і з газавай плітою.Васілёнак.
5. У матэматыцы — утвораны двума радыусамі якой‑н. акружнасці (пра вугал).
•••
Стрэльба цэнтральнага боюгл. стрэльба.
Цэнтральная нервовая сістэмагл. сістэма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шту́рхацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Штурхаць каго‑н. А гэтае жарабятка ўжо на другі ці на трэці дзень свайго нараджэння пачынала хадзіць за Нямком, штурхацца мысаю ў спіну, браць у губы яго палец і смактаць.Кулакоўскі.// Штурхаць адзін аднаго. Спрасонку ўсе таўкліся, штурхаліся, тыцкаліся, як сляпыя.Грахоўскі.З Краснаярска адыходзіў параход. Штурхаўся, спяшаўся з клункамі народ.Шушкевіч.
2.перан.Разм.Знаходзіцца, быць дзе‑н. у цеснаце, таўкатні. Садзімся.. ў сваю машыну і едзем. Яно і добра. Не трэба ў тралейбусе штурхацца.Корбан.//Знаходзіцца, быць, бадзяцца дзе‑н. без асобага занятку, без мэты. І на другім «паверсе» Зіна таксама любіла штурхацца, прыцэньвацца да тавараў.Грамовіч.Ззаду ў нас пачуўся зычны вокліч: — Разыдзіцеся, грамадзяне! Няўжо ў вас спраў няма іншых, як штурхацца тут?Васілевіч.
3.Разм. Штурхаць што‑н. ці стукацца ў што‑н., імкнучыся прабіцца, пранікнуць куды‑н.
4.Зал.да штурхаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
vórder
a (ужываецца толькі ў поўных формах)
1) пярэ́дні, які́знахо́дзіцца спе́раду; перадавы́ (напр., пра акоп)
die ~en Zähne — пярэ́днія зу́бы
er steht in ~er Líni¦e — ён стаі́ць у пе́ршых рада́х
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
gedéihen
*vi(s)
1) (до́бра) расці́; развіва́цца
2) мець (вялі́кі) по́спех; квітне́ць
wie weit ist die Sáche gedíehen? — у які́м ста́не знахо́дзіцца спра́ва?
die Verhándlungen sind weit gedíehen — перамо́вы прахо́дзяць паспяхо́ва
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
упа́дакм Verfáll m -(e)s; Níedergang m -(e)s, -gänge (скон, канец); Tíefstand m -(e)s (застой);
ве́сці да упа́дкучаго-нetw. zum Verfáll führen;
упа́дак сі́лы Kräfteverfall m, Schwäche f -, -n;
знахо́дзіцца ў ста́не упа́дку sich im Níedergang befínden*;
упа́дак ду́хупсіхал Mútlosigkeit f -, Depressión f -, -en
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
гру́знуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. груз і грузнуў, ‑ла; незак.
Апускацца ў што‑н. топкае, грузкае; вязнуць. Ногі ў гліне грузнуць і коўзаюцца па зямлі.Галавач.Некаторыя [бежанцы] завярнулі проста на поле і грузлі ў вясеннім балоце.Маўр.//перан.Знаходзіцца ва ўладзе чаго‑н. — Ты страціў не ўсё, — адказаў Тэафіл. — Але каб ты надалей грузнуў у клопат ах аб мізэрным жываце, ты страціў бы ўсё, Міха!Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ву́лічны, ‑ая, ‑ае.
1. Які адносіцца да вуліцы, знаходзіцца на вуліцы. Вулічных тратуары. Вулічны рэпрадуктар, ліхтар. □ Зося і Міхалка селі на вулічны камень, не ведаючы, куды падацца.Чорны.// Які адбываецца на вуліцы. Вулічных гульні.// Які выходзіць, вядзе на вуліцу. Вулічных вароты. Вулічнае акно.
2. Які праводзіць большую частку свайго часу на вуліцы; беспрытульны. Вулічных хлапчукі.
3. Уласцівы быту вуліцы (у 3 знач.); вульгарны. Вулічная мянушка. Вулічная лаянка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)