геакраты́чны
(ад геакратыя)
які садзейнічае значнаму расшырэнню плошчы сушы;
г-ыя перыяды — перыяды ў геалагічнай гісторыі Зямлі, калі адбывалася значнае расшырэнне плошчы сушы, абумоўленае падняццем зямной кары (проціл. таласакратычны).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
геастрафі́чны
(ад геа- + гр. strophe = паварот);
г. вецер — раўнамерны просталінейны гарызантальны рух паветра, які вызначаецца раўнавагай паміж сілай барычнага градыента і адхільнай сілай вярчэння Зямлі, прыватны выпадак градыентнага ветру.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
міяцэ́н
(ад гр. meion = меншы + -цэн)
ранняя эпоха неагенавага перыяду (гл. неаген) у геалагічнай гісторыі Зямлі, якая пачалася каля 25 млн. гадоў назад і цягнулася каля 14 млн. гадоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сідэры́чны
(ад лац. sidus, -deris = нябеснае свяціла)
зорны;
с. месяц — прамежак часу, за які Месяц робіць поўны абарот па сваёй арбіце;
с. год — перыяд поўнага абароту Зямлі вакол Сонца.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
галлё, ‑я, н., зб.
Дробнае сучча, галіны. У ззянні песцяцца бярозы, Галлё спусціўшы да зямлі. Колас. Верхавіны .. дрэў былі такія пышныя, што спляталіся галлём угары і ўтваралі цяністы зялёны тунель. Чарнышэвіч. // Сухія абламаныя галіны дрэў, кустоў; хвораст, ламачча. Паабапал дарогі .. ляжала вялікае ляда, заваленае сухім галлём. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адука́цыя, ‑і, ж.
1. Навучанне, асвета. Грамадзяне СССР маюць права на адукацыю.
2. звычайна з азначэннем. Сукупнасць ведаў, набытых у выніку навучання. Вышэйшая, спецыяльная, сярэдняя адукацыя. □ Бацька Казіміра, Адам Рэклайціс, юрыст па адукацыі, уласнік трохсот дзесяцін зямлі разам з лесам, удзельнічаў у паўстанні 1863 года. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абві́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. абвіс, ‑ла; зак.
Павіснуўшы, апусціцца ўніз. Панура абвіслі да самай зямлі абледзянелыя галінкі хвоек. Шамякін. Правае крылца птушаняці, сапраўды, абвісла і не варушылася. Якімовіч. // Павіснуць ад знямогі. У Міколы на руцэ абвіс Яначка. Крапіва. // Выцягнуцца, стаць даўжэйшым (пра вопратку). Падкладка паліто абвісла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абмежава́ць, ‑мяжую, ‑мяжуеш, ‑мяжуе; зак., каго-што.
1. Паставіць у пэўныя рамкі, межы; звузіць чыю‑н. сферу дзейнасці. Размову з Лемяшэвічам [Жураўскі] абмежаваў тым, што спытаў пра жыццё і папрасіў перадаць прывітанне Касцянкам. Шамякін.
2. Вызначыць мяжу, граніцу якога‑н. участка зямлі. // З’явіцца мяжой, граніцай чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзіві́ць, дзіўлю, дзівіш, дзівіць; незак., каго-што.
Выклікаць здзіўленне; здзіўляць. Касперскую дзівіла цярплівасць раненага, тое, што ён не скардзіўся, не стагнаў. Шарахоўскі. / у безас. ужыв. [Апейку] не раз дзівіла, і цяпер здзіўленне гэта ажыло зноў; колькі паэтаў, пісьменнікаў паявілася на беларускай зямлі за які дзесятак гадоў! Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наара́ць, ‑ару, ‑арэш, ‑арэ; зак.
1. чаго і без дап. Узараць нейкую колькасць зямлі. [Іван Пятровіч:] — Пакуль гэта .. [яравое] паспее, дык пад азіміну вунь колькі наараць можна. Пальчэўскі.
2. што. Разм. Узняць араннем. Завішнюк успомніў, што гэта града, колішняя пагранічная града, якую нааралі ў лонаўскіх лясах у дваццатым годзе. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)